«Хөөмей» академиязы Тываның хөгжүмнүг аас чогаалының медиатеказын таныштырган

Тывада «Хөөмей» делегей академиязының инновация төлевилели – Тываның хөгжүмнүг аас чогаалының медиатеказын байырлыы-биле ажыткан. 2023 чылда культура болгаш уран чүүл адырында ниити национал ужур-дузалыг чогаадыкчы төлевилелдерни деткээн Россия Федерациязының Президентизиниң грант акша-хөреңгизи-биле төлевилелди боттандырган.

Медиатека - XX чүс чылдың эгезинде бижиттинген чүс ажыг хөгжүмнүг аас чогаалын чурагайжыткан электроннуг аудиовидеобижимелдер кирген фонд болур. Академия директорунуң оралакчызы Марьятта Бадыргының чугаазы-биле алырга, медиатеканың көвей кезиин чүгле үн бижидилгелеринде артып каан тыва хөөмей-сыгыттың ховар дээн шыгжамырлары тургузуп турар. Сибирь чоннарының хөгжүмнүг аас чогаалының чыыкчызы, ат-сураглыг алтай этнограф Андрей Анохинниң 1909-1910 чылда бижиткен ажылы – эң эрги бижидилге болур. «Чидирип алыры харааданчыг эң ховар аас чогаал өнчүвүстү камгалап, кадагалап, арттырары – бистиң сорулгавыс ол» - деп, Марьятта Бадыргы демдеглээн.

Боттарының бажыңнарында тыва аас чогаалының аудиобижимелдерин дилеп көөрүн дилээн эртемденнерниң кыйгырыынга республика чурттакчылары идепкейин көргүскенинден, медиатека тургустунган. Ынчалдыр эрги магниттиг ленталарда база дискилерде эң ховар бижимелдер тывылган. «Чижээ, бир херээжен кижи чүс ажыг аудиобижимелдерни эккелген. Ол филолог ону дыка хөй чылдар иштинде Тываның шупту булуңнарындан чыып алган» - деп, Марьятта Бадыргы чугаалаан.

Медиатеканың чаа аудиовидео материалдары эртемге ажыглаттынып, Тываның этнохөгжүм, аас чогаал, этнография база төөгү адырында эртем шинчилелдериниң деңнелин делгемчидер дээрзинге төлевилелдиң авторлары идегелдиг. Хөгжүмнүг аас чогаал бижидилгелери репертуар чаартыр ажылдар үезинде улусчу күүседикчилер-хөгжүмчүлерге, композиторларга үндезин тыва хөгжүмге даянган чаа концерт программаларын тургузарынга херек материалдар апаар.

«Хөөмей» делегей академиязының сайтызында «Медиатека» деп тускай рубрикада медиатеканың аудиовидео фондузун салган, ону кижи бүрүзү ажыглап болур. Тываның хөгжүмнүг аас чогаалын, культура болгаш уран чүүлүн шинчилеп чоруур кижилер, күүседикчи-хөгжүмчүлер, башкылар, чурт шинчилекчилери, ону сонуургап чоруур кижилер бирги ээлчегде ажыглаар кылдыр көрген. Медиатеканың медээлер баазазы хоойлу езугаар ооң ээзиниң, күүседикчилерниң, үезиниң, чериниң, бижидилгениң авторларының дугайында информацияларлыг.

Төлевилел күүселдезиниң үези төнгенинден медиатеканы долдурары доосту бербес, чурттакчыларның, хову аас чогаал экспедицияларының дамчыткан материалдары, концерттерден бижидилгелер, медиатека өрээлинге ол сорулгага албан-биле бижиткен бижидилгелер ону ам-даа байлакшыдар деп демдеглээн.