12.08.2013
Дүүн ТР-ниң Чазааның Бажыңынга РФ-тиң Президентизиниң Сибирь федералдыг округта бүрүн эргелиг төлээзи Виктор Толоконскийниң Тывага чораан ийи ажылчы хүннериниң түңнели кылдыр ТР-ниң Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң удуртулгазы-биле улуг хурал болуп эрткен. Аңаа республиканың шупту сайыттары, федералдыг албан черлериниң, ведомстволарның удуртукчулары, ТР-ниң Дээди Хуралының (парламентизиниң) депутаттары, кожууннар баштыңнары дээш, оон-даа өскелер киришкен.
Россия Федерациязының Президентизиниң соңгулда кампаниязының үезинде идепкейлиг киржилгези дээш РФ-тиң Президентизи Владимир Путинниң адындан Шолбан Кара-оолга, Владислав Ховалыгга, Даржаа Кууларга, Чимит-Доржу Ондарга, Петр Морозовка, Өшкү-Саар Ооржакка, Өнер Ондарга өөрүп четтириишкин бижиктерин Виктор Толоконский хуралдың ажылчын кезээ эгелээр бетинде тывыскан.
Ооң соонда ТР-ниң Чазак Даргазының оралакчылары Михаил Козлов 2013 чылдың бирги чартыында Тыва Республиканың социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң база 2013 чылдың ийиги чартыында сорулгаларының дугайында, Виталий Бартына-Сады ТР-ниң одалга-энергетика комплекизинде, чуртталга-коммунал ажыл-агый адырларында кышка белеткел ажылдарының дугайында, Анатолий Дамба-Хуурак кадык камгалал болгаш социал политикада чидиг айтырыглар талазы-биле, ТР-ниң саң-хөө сайыды Орлан Достай республиканың бюджединиң орулгалар болгаш чарыгдалдарынга хамаарыштыр тодаргай илеткелдерни кылган. Оларның илеткелдерин Шолбан Валерьевич кысказы-биле түңнеп, дараазында чүүлдү чугаалаан: «Виктор Александрович-биле кады ажылдап келгенивистен эгелээш, эскерген чүүлүм, ооң бодунуң, СФО-нуң-даа талазындан республиканы шыңгыы хайгааралга тудуп, хынаар деп чүве чок, харын-даа республикада бар чидиг айтырыгларны ханызы-биле сайгарып, оларны шиитпирлээринге дузалажып турар. Илеткелчилерниң медээлери езугаар регионда хөгжүл-дениң базымнары бар, ынчалза-даа нарын айтырыглар хөй. ТР-ниң Чазааның ажыл-чорудулгазының сорулгазы — өскээртен дуза манап олурарында эвес, а боттарывыста бар-ла күштерни, курлавырларны ажыглаары болур. Ол аргаларны ажыглап-даа турар бис. Ынчалза-даа маңаа федералдыг чергениң киржилгези, силерниң деткимчеңер канчаар-даа аажок улуг салдарны чедирер».
Виктор Толоконский хуралдың киржикчилерин, Шолбан Валерьевичини кичээнгейлиг дыңнааш: «3 чыл дургузунда Сибирьниң 12 регионнарының удуртукчулары-биле ажылдап келдим. Шолбан Валерьевич ышкаш шудургу, кызымаккай, төрээн чериниң сайзыралы дээш сагыш аарып чоруур кижилер ховар. Ынчангаш республиканың хөгжүлдезинге хамаарыштыр бодум таламдан шыдаар шаам-биле дузалажыр мен. Ынчалза-даа маңаа регион-биле сырый кады ажылдажылга болгаш тодаргай планнар, сорулгалар херек. Республиканың чидиг айтырыгларын шиитпирлээринге, бети дээрге, беш федералдыг яамыларже, (регион хөгжүлдезиниң, саң-хөө, энергетика, транспорт), үнер ужурлуг бис. Ынчангаш август 16-га чедир яамылар, ведомстволар-биле ажылдаарының планын болгаш ажылчын бөлүктерни тургузарын дагзып тур мен. Боттарыңарга бүзүрелдиг болуп, бедик хөөнүңерни салбайн, бурунгаарлаарын бодаар болзуңарза, күүсеттинмес сорулгалар турбас» — деп чугаалаан.
Шолбан Кара-оол хуралды хаап тура, Виктор Александровичиниң республиканың чидиг айтырыгларын федералдыг чергеге көдүрүп, деткиир дээнинге өөрүп четтиргенин база катап илередип, Тыва Республиканың шупту эрге-чагырга органнары бо талазы-биле кызымаккай ажылдаар дээрзин бүзүреткен.
Азияна ТАУ.