07.06.2021
Петербуртуң делегейниң экономиктиг шуулган үезинде, Тываның Баштыңы албан-хүлээлгени түр када күүседип турар Владислав Ховалыг Россияның Чазааның даргазының оралакчызы Марат Хуснуллин-биле ажыл-агыйжы ужуражылганы кылган. Федералдыг программаларже республиканың хөгжүлдезинге чугула төлевилелдерни киирерин, регионнуң амгы төлевилелдерин немей акшаландырарын чугаалашкан.
«Комплекстиг чуртталга тудуунуң айтырыынга Марат Шакирзянович-биле ниити билчилгени тыптывыс. Ора-саваның дөрбелчин метрде нормативтиг өртээнге тудугнуң херек кырында чарыгдалдары дүгжүп турарын чедип алыр ужурлуг бис, ынчан социал программалар-биле чуртталга тудуун шынарлыг тудар арга тыптыр» - деп, Владислав Ховалыг бодунуң блогунда вице-премьер-биле кандыг чугаа болганын бижээн.
Аварийлиг чуртталга бажыңнарындан хамаатыларны өскээр көжүрер программаның планнарын республиканың шыдавайн турарының бир чылдагааны – чуртталга тудуунуң 1 дөрбелчин метрде өртээниң нормативи-биле рынокта ооң херек кырында өртээниң ылгалдыында. Тудуг яамызының метрде өртээниң санааны-биле алгаш, регионнарга берген саң-хөө деткимчезиниң хемчээли рыноктуундан ийи катап эвээш. Шынчы тудуг компаниялары ындыг чагыгларны албас бооп турар.
Тываның көдүргени ындыг, чөптүг эвес айтырыгларга тодаргай шиитпирлер херек. Шак-ла ындыг чөптүг эвес чүүл Сахалин облазының тудугжуларынга таныш, ында тудугнуң рынок өртээ Тудуг яамызының санаанындан 55 хуу хөй. Крымда ол «хачы»– 61 %, Новгород облазының – 67 % хөй. Республиканың эрге-чазаа методиканы өскертир кылдыр РФ-тиң Тудуг яамызынга шынзыткан, ындыг болзажок өске ведомстволар ол айтырыгны сайгарып көрбейн турарындан, федералдыг бюджеттиң чарыгдалын көвүдеткен.
Тудуг өртээниң санаашкын системазын эде көрбээн шаанда, регионнар тудугнуң “дөзевилел” болгаш херек кырында өртээниң арызында ылгалды дуглаар дээш, немелде акша-хөреңгини тывар апаар. Хуснуллин-биле элээн каш социал объектилерни – Кызылда школалар, уруглар садтары база республиканың кожууннарында яслилер акшаландырыышкынын көвүдедир айтырыгны база чугаалашкан.
Тываның транспорт инфраструктуразын хөгжүдер айтырыглар ужуражылганың аңгы темазы болган. Республика “Айыыл чок болгаш шынарлыг автооруктар” национал төлевилелди мурнады боттандырып турарын Владислав Ховалыг демдеглээн. Ажылды саададып турар, федералдыг дуза херек чүүлдер бар. Республиканың удуртукчузу РФ-тиң Транспорт яамызындан чөпшээрелди алган, 2025 чылда федералдыг өнчүже дужаар ужурлуг «Абакан – Ак-Довурак – Чадан – Ак-Довурак» оруун, 2021 чылче шилчидип бээринге дузалажырын, вице-премьерден дилээн.
Ол орук чүгле Тываның эвес, а Сибирь регионнарының хөгжүлдезинге чугула черни ээлээр. Оон Россия, Моол база Кыдаттың аразында тарнспорт оруу ажыттынар. Республиканың өске-даа инфраструктура төлевилелдери – чижээ, «Хандагайты – Боршоо» автомобиль эрттирилге пунктузунуң чаартып, ийи Алтайларже угландыр туткан автомобиль оруу Тываны муңгаш рук четкизинден уштурунга идиглиг.
Владислав Ховалыг үерлээшкин уржуундан орук ажыл-агыйында бөгүнгү байдалды Марат Хуснуллинге таныштырган. Эрткен чылдың үерлээшкининден үрелген оруктарны катап тудуп четтикпээнде, ам чаа чүүлдер немешкен. 2019–2020 чылдарда ниитизи-биле 19 км автомобиль оруу база 32 көвүрүг кежиглер когараан. Когаралдың түңү чартык миллиард рубль хире. Федералдыг яамылар республикага компенсацияны бээр арганы өөренип көргенин Владислав Ховалыг чугаалаан. «Эки шиитпир үнеринге бүзүрээн мен» - деп, Владислав Ховалыг соцчеткилерде бодунуң арнында бижээн.