17.09.2019
Тываның ажыл-агыйлары дүжүт ажаалдазынче сентябрь 7-де киргенин Көдээ ажыл-агый яамызы дыңнаткан. Республиканың баш бурунгаар социал-экономиктиг хөгжүлде планы-биле көөрге, республиканың көдээ ажыл-агый бараан бүдүрүкчүлери 12,5 муң тонна тараа, 31,4 муң тонна картофель база 3,3 муң тонна ногаа дүжүдүн алыр деп сорулга салдынган.
Күрүне статистиказының федералдыг албанының Красноярск край, Хакас Республика база Тыва Республика талазы-биле эргелелиниң баш бурунгаар сан-чурагайларындан алырга, Тыва Республиканың шупту ажыл-агыйларында көдээ ажыл-агый культураларын тарыыр 44,7 муң гектар тарылга шөлү бар. Ооң 14,9 муң газынга (ниити тарылга шөлүнүң 33,3 % ) тараа культураларын, 27,1 муң газында (60,6%) мал чиир культураларны, 2,7 муң гада (6,0%) картофель болгаш өске-даа культураларны тараан.
2019 чылдың август 25-те Улуг-Хем кожууннуң девискээринге 2,5 см хире хемчээлдиг улуг долу дүшкен. Ооң хараазындан 3 тараачын-арат ажыл-агыйларының 685 га шөлдүг черинде көдээ ажыл-агый культуралары когараан. Онза байдалдың муниципалдыг комиссиязы когаралдың ниити түңү 1849,9 муң рубль деп санаан.
Дүжүт шөлүнүң ниити хемчээли 43958,6 га (2018 чылга деңнээрге 115,7%): ооң 14776 газында тараа культуралары (2018 чылга деңнээрге 102%) база 26433 газында мал чиир культуралары (2018 чылга деңнээрге 129%, ооң 21946 газында чаңгыс, а 4487 газында хөй чылдыг сигеннер) тарыттынган. Картофельди 2440,6 га, ногаа аймаан – 299 га черден ажаап алган (2018 чылга деңнээрге 106 база 105%).
Ниитизи-биле 14,8-17,0 муң тонна тараа культураларын, 32,0 муң тонна картофель дүжүдүн алыр ужурлуг.
Бо хүнде Чаа-Хөл биле Каа-Хем кожууннарда дүжүт ажаалдазы кидин-түлүк: 48 га шөлден тарааны ажааган (дүжүт шөлүнүң 0,3 % ), ооң иштинде 42 гадан 73 тонна кызыл-тастың, 5,5 гадан 9 тонна суланың дүжүдүн алган. Ниитизи-биле 82 тонна тараа дүжүдүн ажаап алган. Республика ортумаа-биле гадан 17,3 центнер дүжүттү алган.
Танды, Чөөн-Хемчик, Барыын-Хемчик, Эрзин кожууннар мал чиир культураларны ажаарын уламчылавышаан. 8745 га шөлден мал чиир культураны бөлген. 12126 тонна ногаан сигенни: 8995 тонна чаңгыс чылдыг, 3115 тонна хөй чылдыг сигенни курлавырлаан. Бир гадан 14,6 центнер дүжүт.
217 гадан картофель дүжүдүн ажааган (дүжүт шөлүнүң 8,9 % ). Бир гадан ортумаа-биле 168 центнерни азы 3659 тонна дүжүттү алган.
121 га шөлдерден шупту 1499,5 тонна ногаа аймаан (дүжүт шөлүнүң 40,6 %) ажаап, гадан 123 центерни алган.
Дүжүт ажаалдазында 38 комбайнны хаара туткан. Республиканың АҮК дүжүт ажаар комбайннар-биле 50 хуу хандыртынган. Бир комбайнга 389 га шөл онаажыр болганындан дүжүт ажаалдазының агротехниктиг хуусаазын саададып турар. Республика Чазаа 2016 чылдан бээр техника садып алырынга чылдың-на 27,0-32,0 млн рубльди тускайлап турар.
Дүжүт ажаалдазын октябрь 15-те доозар деп планнаан.