Чеди өңнүг «Челээште»
20.06.2013
Барыын-Хемчик кожууннуң төвү Кызыл-Мажалык № 1 школазының директору Виктория Сергеевна Ондарның удуртулгазы-биле ажылдап турар хүндүскү лагериниң 1-ги сезонунда 100 өөреникчи дыштанып турар. Уругларның канчаар дыштанып турарын сонуургап четкеш, магададым.
Школага кирип кээримге-ле, «Челээш» уруглар лагериниң ыр-хөгжүмү дыңналып келген. Ында культураның хоочуну Валентина Баяновнаның эрттирип турар «Домисолька» конкурузунуң 4-кү турунда вальс чоруп турар болду. Оол, кыс кылдыр вальс көргүскен уругларның аялга аайы-биле шимчээшкиннерин чаптап ханмас. Дараазында «Дааштыг оркестр» конкурузунга төндүрдү. Маңаа уругларның тывызык, сагынгырын демдеглээри чугула. Ойнакчылар хөгжүм херексели кылдыр чүнү-даа ажыглап турар, ол хирезинде бир-ле ырның аялгазын олчаан кылдыр ойнап үнүп турду. Бо удаада, шииткекчи турган болзумза, кайы-даа отряд чараш ойнаан деп санадым. Ында хирээ, хеп чуур дүрбүүш-демир, хымыш, ложка, стакан, тавак, хөнек дээш черле чүнү чогаадып албаан дээр.
«Челээш» уруглар лагеринде 4 отряд бар. Оларның бирээзинде эге класстар башкызы Елена Алдын-ооловна Ховалыг школага өөренип кирер уругларны дыштандырбышаан, эге билиглерни өөредип турар. Лагерьниң уруглары шахмат, уран холдар, вокал, аныяк спортсменнер дээш янзы-бүрү бөлгүмнерден аңгыда англи дылды база өөренип турарарын сонуургадым.
Мында уругларның чайгы дыштанылгазын эки организастаары-биле 4 башкы, эмчи сестразы Азиана Сергеевна, күш- культура башкызы Марьяна Монгүн-ооловна, улуг вожатый Сырга Мергеновна хаара туттунган.
«Челээш» хүндүскү уруглар лагериниң эргелекчизи Айслана Николаевна Ооржак 2007 чылда Кызылга башкының дээди өөредилге чериниң филология салбырын дооскан. Ол бо лагерьде уругларга англи дылды немелде бөлгүм кылдыр эрттирип турар. Лагерьниң адын «Челээш» деп анаа адап албаанын мынчааар чугаалады: «Челээш чеди аңгы өңнүг болгай. Ынчангаш неделяның чеди хүнү база аңгы-аңгы болур. Кызыл — шупту киржир оюн-тоглаа хүнү, кызыл- сарыг — өске хүннерге дөмейлешпес хемчеглер хүнү, сарыг — амыдыралчы-чаа чүүлдерни билип алыр, ногаан — кадык өң, каткы хүнү, ак-көк — патриотчу мөөрейлер хүнү, көк — спортчу хемчеглер, өкпең — уругларның чогаадыкчы уран аргаларын сайзырадыр хүнү. Эртенгиниң 8 шак 30-ден эгелеп уруглар кээп эгелей бээр, а эртенги чем 9-00 шакта. Уруглар лагерьже идепкейлии-биле кээп турар. Чамдыктары дыка чаптанчыг, 8 шак безин четпээнде халчып келирлер. Хүн чурумунда эртенги сула шимчээшкиннер соонда чемненир, 10 шакка чедир күш-ажыл шагы. Аңаа уруглар лагерь даштында октаттынган саазыннарны бөлер. Улаштыр бөлгүмнер эгелээр, дүъш мурнунда эмчиниң шагы, дүштеки изиг чем соонда уругларның хостуг үези, 14-30 турда хүн чартыының хүнезини-биле уруглар чанып эгелээр.
Чүгле эге школага өөренир уругларның бөлүүнден өске отрядтар назы-хары холушкак, чүге дизе бисте хүннүң-не мөөрейлер эрттип турар. Ылаңгыя спортчу мөөрейлерге киржиринге таарымчалыг, күжү дең» —деп, лагерьниң эргелекчизи таныштырды.
Улуг повар Татьяна Баазаңовна биле дузалакчы повар изиг чемни хүнде 2 катап кылып берип турар. Дүштеки чем үезинде уругларның чемненип турарын база сонуургадым. Бир болгаш ийи дугаардан өскеде, хүн бүрүде ногаадан кылган салаттарны берип турар. Ол ышкаш хүннүң-не шынарлыг фруктуларны чип турарын уруглар чугаалады.
Чечек Монгуш,
"Тываның Аныяктары" №28.
Возврат к списку
|