Тываның Баштыңы: ажылдың шын уун тодарадып алыр

 И.Ярыгин аттыг спорт комплекизинге Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол республикада ады-сураа билдингир спортчуларның «Сайзыра, Тывам!» фондунуң кежигүннери-биле ужурашкан. 

Фондунуң кежигүннери-биле ужуражыр мурнунда, чаңчыл езугаар баскетбол оюнунче спортчуларны чалаан. Улуг ойнаар залда Күрүне Думазында Тываның депутады Мерген Ооржак, күрүне албан хаакчылары, сайыттар, хоочуннар шагда ойнаан, оюннар кидин-түлүк. Тываның Баштыңы изирниктир кезек мергежилгелер кылган соонда, дараазында команданың ойнакчылары-биле кады оюнче кирген. Спортчу маргылдаа болганда, кым кымга-даа аштырар күзел чок, оюннар чидиг-чидиг эрткен. 

Тываның Баштыңының бо удаада спорт ордузунда келген кол сорулгазы – «Сайзыра, Тывам!» ачы-буян фондузунуң киржикчилери-биле ажык чугааны кылыры. Ынчангаш аяк шайны аартавышаан, оолдар-биле чугааны солушкан. Оолдар Тываның ыраккы кожууннары Өвүр, Бай-Тайга, Тожу, Тере-Хөл дээш, 5 кожуунда хөй ажы-төлдүг өг-бүлелерге ачы-дузазын көргүскенин чугаалаан. Кайда-даа чоннуң сеткил-хөөнү көдүрлүүшкүннүг, амыдыралын холдан салбайн, ажылдап турар. Хөй ажы-төлдүг өг-бүлелерниң ажы-төлүнүң үстүкү классчылары улуг кижилер-биле тайгалаан, тооруктаан, аалдарда дузалашкан дээш, күш-ажылчы кижизидилгеже хаара туттунган. 

 «Тожуда 8 ажы-төлдүг өг-бүлеге четтивис. Өгнүң эр ээзи школада одакчы, бажыңның ишти-дашты арыг-силиг, эмгелиг. Авазы кайдал деп айтырарывыска, ам тос дугаарын чиигээр дээш, эмчиде чыдар деп өөрүп чугаалаарга, бистер база сеткилин үлештивис. А Бай-Тайгада хөй ажы-төлдүг өг-бүле бисти шуут кайгаткан. Бажың даштынга кээривиске даштыкы машинаны тургузуп каан, а иштинче кирип кээрге евросептелгелиг. Белек- селээвисти алган соонда, удур бистиң сававыс дүптээр деп барган. Ындыг чүве туруп болбас, хоржок дээш, байырлаштывыс. Ынчап кээрге, ажыл-ишчи кижилер хөй ажы-төлдүг-даа, тодуг-догаа-даа деп билдивис» - деп, мөге Буян Бурбучук чугаалаан.

 Ам планында чедери берге, ыраккы кожуун – Мөңгүн-Тайгаже бо чоокку хүннерде аъттаныптарын, баргаш кандыг хемчеглерни кылыр деп турарын таныштырганнар. Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол оолдарның чугаазын дыңнааш, кижи бүрүзүнүң кылыр ажылдарының угланыышкынын чиге тодарадып алыры чугула деп сүмени каткан.

 «Шупту бөлүглежип алгаш, чаңгыс черге чеде бербейн, кижи бүрүзү бодунуң мергежилиниң аайы-биле оолдарны чаңгыс черге чыып, хаара тудар херек. Чижээ, хөөмейживис Ай-Хаан Ооржак улустуң ужур-чаңчылдарын тайылбырлап, тываларның эгээртинмес байлаа - сыгыт, хөөмейниң каш янзы хевирлерин күүсетпишаан, делгем кичээлди бээр. Республиканың уругларның уран чүүл школазында хөөмей клазынга өөренип болур оолдарны шилиир ийикпе. Азы спортчу хевирлер аайы-биле, хостуг болгаш тыва хүрештерге, кикбоксингиге, ча адарынга мастер-класстарны эрттирер. Элээдилерге кижизиг мөзү-бүдүштү хевирлээринге чараш үлегер-чижекти көргүзер. Ачы-буян чедирилгезиниң кижизидикчи утказын чонга угаадыр. Анаа-ла чаңгыс удаада апарып бээр дузаны көргүзүп эвес, ол чоруктуң алыс утказы, дөзү чүдел дээрзин тайылбырлаар. Бо удаада ол чаңгыс классчыңарга баар бис, чүнү кылып берзе экил дээн ышкаш, айтырыгны салып, буянныг үүлеже эвилелдээр» - деп, Шолбан Кара-оол оолдарга чагыгны берген. 

 Езулуг ачы-дузага хереглелдиг өг-бүлелерни илередип, деткимчени көргүзери – фондузунуң кол ажылы болганда, чон караа көскү дээр, кижилер-биле сүмележип, ылап ындыг өг-бүлеге дузалаарын чедип алыр херек деп, база сагындырган. Ачы-дуза ажылынче тос кожууннуң эрлерин эвилелдээрин база чугаалашкан. Кезээде дузалажып чорууру оолдарының буянныг үүлезин ам база деткиирин, олар-биле Мөңгүн-Тайгаже кады чоруурун кызыдар мен деп, регионнуң удуртукчузу аазаан.