20.02.2017
Бүгү делегейге ат-сураглыг күрүне ажылдакчызы, чөөн чүктүң шинчилекчизи, журналист, академик, Россияның даштыкы хайгыылының баштыңы, РФ-тиң Садыг-үлетпүр палатазының президентизи болгаш өске-даа харыысалгалыг албан-дужаалдарны ээлеп чораан Евгений Примаковтуң он том ажылы өөредилге ному болгаш бүдүн үениң көрүнчүү болур чыынды студентилерге, эртемденнерге, экономистерге, шинчилекчилерге чугула херек дептер апаары чугаажок.
Евгений Максимович Примаков 1929 чылдың октябрь 29-та Москвага төрүттүнген, 2015 чылдың июнь 26-да мөчээн. РФ-тиң даштыкы херектер сайыды, Чазааның Даргазы, Садыг-үлетпүр палатазының президентизи чораан ол удуртукчу бодунуң номнарын аңгы-аңгы чылдард бижээн, чурттуң ол чылдарда канчаар хөгжүп келгенин караа-биле көрген херечи болур. Садыг-үлетпүр палатазы политиктиг ажылдакчының, эртемденниң болгаш стратег кижиниң Россияның бизнезинге сайзырадырынга болгаш деткииринге улуг салыышкынын барымдаалааш, ооң 10 томнуг ажылын парлалгаже үндүрер шиитпирни хүлээп алган.
Тываның күрүне университединиң хуралдаар залынга чыылган студентилерге политиктиг ажылдакчы болгаш журналист Евгений Примаковтуң ажыл-амыдыралының, политикага, делегейниң ажыл-чорудулгазынга чедиишкинниг киржилгезиниң дугайында фильмни көргүскен. РФ-тиң Садыг-үлетпүр палатазының оралакчы президентизи Максим Фатеев хүндүткелдиг хүлээп алганы дээш өөрүп четтиргенин республиканың удуртулгазынга илереткеш, Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолга дипломаттың чогаалдарының 10 томнуг чыындызын белек кылдыр тывыскан, ында 2015 чылда парлаттынган «Белдир черге ужуражылгалар» деп ажылы база кирген.
Регионнуң удуртукчузу номнар дээш, Россияның төөгүзүн чуртта дыка хөй төөгүлүг болуушкуннарның киржикчизиниң бадыткааны-биле таныжар арганы бергени дээш, четтиргенин илереткен.
«Ындыг өндүр улуг кижилерниң, бистиң чуртувустуң бот-догуннаан чоруу дээш демисежип чораан болгаш ону чедип алган төөгүлүг кижилерниң үе-чергелери болур аас-кежиктиг болган бис. Оларның аразында Евгений Максимович Примаков эң ат-сураглыг кижи болур. Тываның парламентизинге ажылдап тургаш, ооң эрттирип турганы дыка хөй хемчеглеринге киржип турган мен.
Бистиң чуртувуста Владимир Путин, Сергей Шойгу дээн ышкаш төөгүлүг кижилер-биле чаңгыс үеде чурттап турар бис дээрзин утпас ужурлуг бис. Оларның ачызында байлак төөгүлүг нация болгаш чурт болуп турар бис, ол чурт кайгамчык төөгүлүг болгаш келир үелиг» — деп, Шолбан Кара-оол чугаалаан.
Күрүне ажылдакчызы, эртемден, политик Евгений Примаковтуң бижээн ажылдарын чоокку үеде номчуп доозарын, ооң-биле күзелдиг кижилер шупту таныжар кылдыр номнарны А.С. Пушкин аттыг библиотекага дамчыдып бээрин республика Баштыңы бүзүреткен. Ындыг номнарны Тываның күрүне университединиң библиотеказынга база берген.
Политиктиг ажылдакчының амыдырал-чуртталгазын бижээн ам-даа ийи томну парлаарынга белеткеп турарын Максим Фатеев дыңнаткан. Ооң чурттап эрткен оруунуң шинчилекчилери, Евгений Примаковту российжи күрүнениң амгы төөгүзүнде балалбас исти арттырган хөй талалыг болгаш кайгамчыктыг политик деп, ону үнелээн.
1999 чылдың март 24-те, чурттуң чазак даргазы Примаков «Атлантика кырындан дедир ээпкени» деп адаар бир болуушкунну төөгүге арттырган. Чазак даргазы ийи күрүнениң кады ажылдажылгазының дугайында чугула документилерге ат салыр дээш АКШ-че албан езузу-биле ужуп бар чораан. Примаков Атлантика океанның кырынга ужуп чорааш, Югославияны бомбалап эгелээр шиитпирни НАТО хүлээп алганын билип каан. Ынчан чедер черинге четпейн, Москваже дедир ээп келген. Күрүне ажылдакчызы, политиктиг стратег Евгений Максимович Примаков американнар азы чөөн чүктүң ат-сураглыг баштыңнары-даа болза, шуптузундан Россия-биле дең чугааны кылырын негеп чораан.