27.07.2016
Тываның кожууннарында, совет үеде турган ышкаш, машина-трактор станцияларын катап тургузуп эгелээн. Бай-Тайга кожуун малчыннарынга, араттарынга база муниципалдыг өске-даа ажыл-агыйларынга улуг дузаны көргүзер ындыг станцияны тургускан.
Муниципалиттер аразында социал-экономиктиг хөгжүлде талазы-биле чылдың-на эртип турар республика чазааның конкурузунга Бай-Тайга кожууну тиилээш, Тываның Баштыңы Ш. Кара-оолдуң сүмелээни езугаар, шаңналга алганы 10 млн. рубль акшазы-биле көдээ экономикага чугула херек машина-техниканы садып алганнар. Бо хүнде оларның парыгында бульдозер, чүдүрүкчү, МАЗ чүък машиназы, грейдер, МТЗ-82 тракторнуң чүък чүдүрер, дээш өске-даа көдээ ажыл-агыйга хереглээр дериг-херекселдери бар. Ооң дугайында Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол дыңнаткан.
«Мурнакчы кожууннар шаңналга алган акша-хөреңгизин чөптүг ажыглап турары - политика шын угланыышкынныг дээрзиниң барымдаазы. Бай-Тайга кожуун ажылдап алганы бонузу-биле машина-трактор станциязын чыып, тургузуп алган. Малчын турлагларже оруктарны аштаарынга, одарларны далбыйларынга, суг үеринде-даа, оруктар база көвүрүглер септелгезинде-даа техниказын ажыглап турар. Эр-хейлер!» - деп, МТС-ти катап тургузар сорулганы салгаш, ону боттандырып, «Бай-Тайга» деп станцияны тургузуп алганы дээш, кожууннуң удуртукчуларын Шолбан Кара-оол мактаан.
Чазактан алган шаңнал акшазынга немей муниципалдыг орук фондузундан акшаны киириштиргеш, орук тырттар грейдер машинаны 4,8 млн. рубльге садып алганнар. Ол бүгү чарыгдалдар хилис барбаанын үе көргүскен: чаа бүдүрүлгеге тус черниң чагыргазы-даа, чон-даа таарзынган.
Бай-Тайга кожуун чагырга даргазының амыдырал-хандырылга талазы-биле оралакчызы Айюр Серен-Чимит конкурска алган шаңналын ажыктыг чүүлдү тургузуп алырынга чарыгдаарын сүмелээни дээш, республиканың Баштыңынга база Көдээ ажыл-агый яамызынга четтиргенин илереткен.
«Бо хүнде хөй янзы ажыл-чорудулгалыг күчүлүг машиналарлыг болганывыс дыка дузалыг-дыр: суурлар чаагайжыдарынга, суг-чайык-даа болурга, кыдыындан дуза дилеп олурбайн, бодувустуң күжүвүс-биле кылып алыр-дыр бис. Ынчангаш ажылывыс түңнелдери көскү».
Тээли суурнуң чурттакчызы Чечек Норбу, кожуун эрге-чагыргазының удуртулгазы, МТС-ти тургузуп алганынга өөрүшкүзүн үлешкен: «Чаъс чаарга-ла, суурнуң кудумчуларынга кижи кылаштаар арга чок апаар чүве. Ам магалыг-дыр, орукту дескилеп кааптар. Кижилерге улуг ажыын көргүзүп турар».
Күш-ажыл рыногунда дүшкүүрлүг чорукту чавырылдырарынга станция бодунуң үлүүн киириштирген. Бүдүрүлгениң директору Эрес Салчактың удуртулгазы-биле, бо хүнде, 8 кижи ажылдап турар. Часкы-күскү сезоннуг ажылдарда ажыл чок 15 кижини база хаара туткан.
Күш-ажылды эки организастааны, ажылдың шынары база чурттакчы чонга таарымчалыг өртектери-биле хуу бизнести кыйыынче кызып эгелээнин, удуртукчу чугаалаан. Кожуун төвүнде бок сөөртүлгезин «Бай-Тайга» МТС бүрүнү-биле боттарында хүлээнип алган.
Станцияның механизаторлары чылдың дөрт эргилдезинде күчүлүг техника хереглээр көдээ ишчилерге дузазын чедирип турар. Кыжын хөртүк харны үстүрер, мал одарларында харны далбыйлаар, чазын хову ажылдарынга киржир, ажылдар-ла хөй. Бо чайын улуг керээлерни чарганындан, ажылдың хемчээли улгаткан – бүдүрүлгениң ажылчыннары Шуй хемни кежир көвүрүгнү чаартыр тудуг ажылдарынче кирген.
Бай-тайгажыларның арга-дуржулгазын өске кожууннарда коллегалары шиңгээдирин Шолбан Кара-оол сүмелээн. Суурларда бичежек ажыл-агыйлар шупту чээлилерлиг, долаага салыр чүүлдери чок таварылгада, көдээ сайгарыкчылар кооперация кылдыр мөөңнежип, Тываның көдээ ажыл-агыйын хөгжүдер чаа чадаже шилчиир идегелдиг арга ол.