13.12.2015
Тываның Баштыңы кижилерниң айыыл чок чоруун хандырары кандыг-даа эрге-чагырганың эң чугула хүлээлгези болурун айыткан.
Ол амы-тын, кадыкшыл, күш-ажыл, дыштанылга камгалалындан тургустунар. Ол ышкаш бойдус, техногенниг болгаш террорисчи кандыг-даа айыылдан база камгалаар херек.
Бо дээрге күштерни онзагайы-биле мөөңнээрин негээр айтырыглар-дыр. Амгы үеде тургустунган боттуг байдалдарда маажым чорук, ниити сөстер, хөөремиккей аажы-чаң болгаш кайганып орар туруш шуут таарышпас. Сөстүң эвээжи, ажыл-херектиң хөйү херек.
Эргелеп-башкарылганың бүгү деңнелдериниң: эрге-чагырганың федералдыг органнарының девискээр тургузугларының, регион болгаш муниципалдыг тургузугларның тодаргай кады ажылдажылгазын хандырар ужурлуг бис. Аңаа боттарының хүлээлгезин эки билир албан-дужаалдыг харыысалгалыг кижилерни хуваай тургузары онза чугула. Ылаңгыя муниципалдыг тургузугга ол хамааржыр. Бо угланыышкынче базымнарны бисте кылган. Чамдык кожууннарда чагырга даргаларының айыыл чок чорук талазы-биле оралакчыларының албан-дужаалдарын киирген, аңаа ИХЯ органнарынга болгаш боо-чепсек ажыглаар өске-даа тургузугларга албан эрттирип чорааннарны томуйлаан. Бо чүгле бирги базым-дыр.
Ийиги үе-чадада айыыл чок чорук талазы-биле оралакчыларны бүгү кожууннарга томуйлаар болгаш муниципалдыг тургузугларның специалистериниң, Чаңгыс аай диспетчер албанының специалистериниң эргежок чугула тургузуун күштелдирер херек. Муниципалитеттерде ол тургузугларны автоматчыттынган «Айыыл чок хоорай» комплекизи-биле хандырар, онза байдалдарның болгаш хамааты камгалалдың байдалдарында чонга чарлап дыңнадырын, хемчег алырының бүгү республикада чаңгыс аай системазының ажылын организастаар.
йыыл чок чорукту хандырарының чаңгыс аай системазының бүгү киржикчилериниң кады ажылдажылгазын нормативтиг тускай актылар-биле башкарар ужурлуг. Бодумнуң оралакчым Артур Маадырович Монгалга бо эрге-хоойлу ажылын организастаарын дагзып тур мен.
йыыл чок чоруктуң айтырыын чугаалап тура, орук-патруль албанының стационар постуларын тударының айтырыынга доктааксап тур мен. Ак, Элегес-Аксы болгаш Бүрен-Хем бо үш контроль пунктуларын септеп кылырын дарый доозар хүлээлгелиг бис. Бо пунктулар чүгле орук-транспорттуң айыыл чок чоруун хандырар эвес, наркотиктер болгаш шынар чок арага садар орукту дуглаар, мал оорлаар үүлгедиглерни болгаш кижилерниң кайы хамаанчок аай-дедир көжерин болдурбазын хандырар. Террористиг айыыл тыптып турар үеде бо чүүлдер онза чугула.
Стационар постуларга чүгле полицейжилерниң эвес, профилактиканың болгаш хоойлу-дүрүм камгалалының хөй-ниити күштерин, эки тура улусчу дружиналарны база аңаа мөөңнээр сорулгалыг бис.