Авиакатастрофага мөчээн ужудукчулар болгаш авиатехниктер-биле Тыва байырлажып турар

 2014 чылдың октябрь 10-да Ми-8 вертолет-биле авиакатастрофада мөчээн «Тыва Авиа» АК» РКП-ниң ажылдакчыларынга кажыыдалдың демдээ кылдыр ноябрь 14-де күрүне туктарын бадырып, хөглээшкин хемчеглерин соксаткан. Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол республиканың девискээринде кажыыдал хүнүн чарлаан чарлыкка атты салган. Ынак кижилерин чидирген өг-бүлелерге ханы кажыыдалын илередип, ужар чүүл адырында алды специализин чидиргени -  республикага эгиттинмес чидириг-дир деп, ол демдеглээн. 

 Бо чылдың ноябрь 7 болгаш 10 хүннеринде Кызыл хоорайга инженер Иван Павлович Деменев, ужудукчу Андрей Геннадьевич Сизов болгаш «Тыва Авианың» директору Юрий Захарович Шин олар-биле чарлыышкынның езулалы болган.

  Инженер Иван Павлович ДЕМЕНЕВ (1953. 09.02—2014.10.10) 

 1994 чылда, ужар чүүлдүң Иркутскиде техниктиг училищезин «Ужудар аппараттарның техниктиг ажыглалы» мергежилдиг дооскан соонда, Красноярскиге инженерлеп эгелээн. 1979 чылда Тываның авиаотрядынга инженер кылдыр шилчип келген. Хамааты ужар чүүлге ажылдап келген үезинде бедик мергежилдиг специалист кылдыр бодун көргүскен. Ак сеткилдиг күш-ажылы дээш «Агаар транспортунуң тергиини» хөрек демдээ-биле шаңнаткан. 

 Ми-8 вертолеттуң ийиги ужудукчузу Андрей Геннадьевич СИЗОВ (1971.06.28—2014.10.10) 

 Ол Уфаның ужудукчулар училищезин 1993 чылда дооскан, 1993-2002 чылдарда шериг-агаар күштеринге шериг албаны эрттирген, МИ-8 агаар суднозунуң командири. 2012 чылда ону «Тываның агаар оруктары» авиакомпания» казна бүдүрүлгезинге МИ-8Т вертолеттуң ийиги ужудукчузу албан-дужаалга хүлээп алган. Билдилиг, сагылга-чурумнуг, бодунуң ажылынга ынак, ак сеткилдиг ажылдакчы. 

 1982 чылда хамааты ужар чүүлдүң Омскиде техниктиг училищезин, 1990 чылда Красноярскиниң политехниктиг институдун, 2001 чылда Хамааты ужар чүүлдүң академиязын дооскан. 1982 чылда РФ-тиң Транспорт яамызының «Красноярск аэроужудуушкун» күрүне бүдүрүлгезинге 2 категорияның инспектору ажылга кирген. 1994 чылда «Тываның агаароруктары» авиаотрядка инженеринге, 2004 чылда ол бүдүрүлгениң директорунуң бирги оралакчызынга, 2008 чылда «Красноярскиниң төп агентилелиниң» Кызылда билет садар офизиниң директорунга, 2010 чылда «Тываавиа» компанияның удуртукчузунга томуйлаткан. Юрий Захарович Шин «Федералдыг ужудуушкун албанының «Агаар транспортунуң тергиини» хүндүлүг аттыг. 

                             * * * 

 Ноябрь 14-те, субботада, Кызыл хоорайга авиатехник Даваалай Даваалаевич Күжүгет, Ми-8 вертолеттуң бортмеханиги Эдуард Маадыр-оолович Донгак болгаш Ми-8 вертолеттуң командири Адар-оол Маппакович Норбу-биле чарлыышкынның езулалы болур. 

 Техник Даваалай Даваалаевич КҮЖҮГЕТ (1965.05.13—2014.10.10)  

Бодунуң ажыл-чорудулгазын 1986 чылда Тываның авиабүдүрүлгезинге авиатехниктеп эгелээн. 2008 чылдан «АэроГео» ААН-ге авиатехниктеп ажылдаан. 2013 чылдан эгелеп «Тыва­авиа» авиакомпанияга» авиатехниктеп эгелээн. Аңаа ажылдап келген үезинде бедик мергежилдиг, ужар чүүл техниказын эки билир, улуг дуржулгалыг специалист кылдыр бодун көргүскен. Коллективи ону хүндүлээр. Дыңнангыр болгаш эки сеткилдиг эш, төлептиг ада чораан. 

  Э.М. Донгак 1989 чылда ужар чүүлдүң Иркутскиде техниктигу чилищезин «Самолеттарның болгаш шимчедикчилерниң техниктиг ажыглалы» мергежилдиг дооскан. 1989 чылда Красноярскиниң хамааты ужар чүүл эргелелиниң Тывада отрядынга АН-2 болгаш МИ-8 судноларның авиамеханиги болуп ажылдап эгелээн. 1990 чылда МИ-8Т вертолет-биле, 1994 чылда ЯК-42 деп самолет-биле ажылдаар эргелиг болган. 

 2003 чылдың февральда Бугурусланның ужар чүүл училищезинге ЯК-40 самолеттуң бортмеханигинге өөренип алган. 2005 чылда хамааты ужар чүүлдүң Санкт-Петербург академиязын чедиишкинниг дооскан. 2007 чылдың апрельде АН-24-түң бортмеханигиниң ажылын шиңгээдип алган болгаш «КАТЭК АВИА» авиакомпанияга ажылдап турган. 2011 чылдың мартта Новосибирскиге МИ-8Т вертолетка ажылдап өөренген болгаш «Туваавиа» компанияга МИ-8Т-ниң бортмеханиги болуп ажылдай берген. 

 Хамааты ужар чүүлге ажылдап келген үезинде агаар техниказын эки билир, байлак арга-дуржулгалыг специалист кылдыр бодун көргүскен. Уругларының эки ачазы, уйнуктарының хүндүлүг кырган-ачазы. Хамааты ужар чүүлге аксеткилдиг күш-ажылы дээш РФ-тиң Хүндүлел бижии-биле, «Россияның хамааты ужар чүүлүнүң хоочуну» демдек-биле шаңнаткан. 

 МИ-8 вертолеттуң командири Адар-оол Маппакович НОРБУ (1964.03.31-2014.10.10) 

 Хамааты ужар чүүлдүң Кременчугта ужудукчулар училищезин дооскан соонда, 1985 чылда Тываның авиаотрядынга ажылдап чедип келген. Ол МИ-8 вертолеттуң ийиги ужудукчузу апарган. 1986 чылда Туруханның авиабүдүрүлгезинге МИ-8Т вертолеттуң ужудукчузу болуп ажылдай берген. 1989 чылда Л-410 самолетту башкарып өөренип алгаш, Тываның авиабүдүрүлгезинче ийиги ужудукчу болуп шилчип келген. 

 1991 чылда—МИ-8Т-ниң ийиги ужудукчузу. 1997 чылда хамааты ужар чүүлдүң Санкт-Петербургта академиязын инженер-ужудукчу мергежилдиг дооскан. 1999 чылдан Ми-8Т вертолеттуң командири. 2008 чылда «АэроГео» КХН-ге Ми-8Т-ниң командири болуп ажылдап эгелээн. 2014 чылда «Тываавиа» компанияга ужудукчу-инструктор албан-дужаалга ажылдай берген. 

 Бедик билиглиг, сагылга-чурумнуг, албан-хүлээлгезин ак сеткилдиг күүседип чораан ажылдакчы амыдыралдан чарлып чоруткан. Даандырган ажыл-херекти ол эки күүседир, берге байдал тургустунуп келгенде билдилиг хөделир, бот-тускайлаң чогумчалыг шиитпирни хүлээп алыр болгаш бедик харыысалгалыг чоруу-биле ылгалып чораан. 2013 чылда харга бастырган оолдарны дилеп тыварынга эрес-дидим болгаш бедик мергежилдиг чоруу дээш ТР-ниң Баштыңы Ш.В. Кара-оолдуң Чарлыы-биле «Шылгараңгай күш-ажыл дээш» медаль-биле шаңнаткан. 

 «Тыва авиа» компанияның Ми-8 вертоледу 2014 чылдың октябрь 10-да айыттынган үезинде харылзааже үнмээнин сагындыраал. Соруг чурттакчылыг пунктудан Кызылче ужуп чораан вертлетка 14 кижи чораан. Ужудуушкунну чагып алгаш чораан Саяногорск хоорайдан "Стройлайн" компанияның төлээлери база авиакатастрофага мөчээн. 

 Истелге органнарының дыңнадып турары болза, ол агаар халавының болган чылдагаанын истээри уламчылап турар.