12.10.2015
Октябрь 10-да Кызыл хоорайга эрткен «Алдын күс-2015» республиканың делгелге-ярмарказынга Тываның аңгы-аңгы кожууннарындан 120 хире бараан бүдүрүкчүлери киришкен. Арат, фермер ажыл-агыйларының, көдээ ажыл-агый кооперативтериниң төлээлери сүт, эът, балык продукцияларын, хлеб-булочка кылыгларын, чаа болгаш консервалаан ногааларны, доңурган каттарны, тоорук дээш, өске-даа аъш-чем аймаан эккелген.
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Көдээ ажыл-агый ажылдакчызының хүнү-биле бүгү киржикчилерге байырны чедиргеш, көдээ ажыл-агый ярмаркалары адырны хөгжүдеринге чүгле идигни берип турар эвес, а республиканың чурттакчыларынга, ооң иштинде муниципалдыг тургузугларның чурттакчыларынга деткимчелиг бооп турарын демдеглээн: «Тываның кожууннарында, найысылалда көдээ ажыл-агый ярмаркалары чон ортузунда нептереңгей апар чыдары өөрүнчүг. Бөгүн, кышкы сооктарның бүдүүзүнде, чылыг, аяс күскү хүнде бистиң көдээ ишчилеривис ажылын бир тускай түңнеп турар: хоорайжыларга көргүзүп, сүмелеп, садып болур чүүлдер оларда бар. Көдээ ажыл-агый адырының бүгү ажылдакчыларынга чаа чедиишкиннерни, боттарының ажыл-херээн хөгжүдерин, чылыг-чымчак кышты болгаш чедимчени күзээри арткан-дыр».
«Алдын күс-2015» ярмарка үезинде Тываның Баштыңының грантызын бээр конкурстуң тиилекчилеринге чап чаа «Беларус» тракторларның дүлгүүрлерин 19 кижиге байырлыг байдалга тывыскан. Көдээ ажыл-агыйында нептереңгей МТЗ 82.1 марканың база бичежек МТЗ 320.4 тракторларның ниити өртээниң 10 хуузун көдээ ажыл-агый ээлери бодунуң акша-хөреңгизин киириштиргеш, 1,2 млн. рубль өртектиг техниканы алыр аас-кежиктиг болганнар.
2013 чылда 34 фермер, 2014 чылда 22 ажыл-агыйлар тракторларны алганын республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оол сагындырган. Көдээ ишчилерге көдээ ажыл-агый техниказы ажылынга улуг дөгүм болганын ол чугаалаан: «Тываның Чазаа адырны эде дерип, техниктиг баазазын чаартыр туруштуг. Ынчангаш араттар күчү-күштүг, күш-ажылы беримчелиг, чаа ажылчын олуттарны тургузуп, бурунгаар сорулгалыг ажылдазын дээш, дузаны көргүзери – бистиң ажыл-чорудуувус ол. Күрүне деткимчезинге кайы фермер эң-не хереглелдигил дээрзин көдээ ишчилер боттары шилээнин бөгүн сеткил ханыышкын-биле чугаалап болур мен. Бистиң саналывыс-биле улуг комиссияны тургускан, конкурс боттуг, шын түңнелдерни үндүрген».
Грант алыкчыларының даңзызында республиканың бүгү кожууннарында эгелеп чоруур фермерлер база тараачын-фермер ажыл-агыйларының баазазында өг-бүле мал ажыл-агый фермаларының удуртукчулары кирген. Республиканың Баштыңы кижи бүрүзү-биле чугаалашкаш, ажыл-агыйында бергедээшкиннерни сонуургап, оларның амыр эвес ижинге эки чүүлдерни күзээн.
Бии-Хем кожууннуң Аржаан суурдан эгелеп чоруур фермер Родион Ойдуп «Беларус» тракторну алган аас-кежиктиглерниң бирээзи. Ооң ажыл-агыйында 15 баш саар инек база 8 баш аъттыг, мал ажыл-агыйы – ооң чажындан таныш ижи:
«Бистиң өг-бүлевис 10 ажыг чыл мал малдап турар. Ажыл-агыйывысты ам-даа хөгжүдери-биле, тараачын-фермер ажыл-агыйы кылдыр бүрүткедир деп шиитпирлээн бис. Эрге-чагырганың бүгү деңнелдеринде фермерлерни дыка деткип турарын билип алгаш, ТФА-ны тургузуп, бурунгаар шын оруувусту ажыттывыс. Тываның Баштыңындан трактор дүлгүүрүн ап турарымга кызыгаар чок өөрүп тур мен. Бо дээрге канчаар-даа аажок үнелиг белек-тир – мал чем белеткээринге, көдээ ажыл-агыйның өске-даа ажылдарынга чугула херек эт-тир».
«Аржаан» сүт болбаазырадыр модульдуг цех бар, Аржаан суурдан ырак эвесте турумчаанын Родион Ойдуп чугаалаан. Аныяк фермерниң планында - саар инектиң баш санын көвүдедип, сүт продукциязы бүдүрер цехти чиг эт-биле хандырар.