14.09.2015
Тываның найысылалынга эрткен субботада онзагай болуушкун – регионнуң спортчу объектилеринде сайзыраңгай спорттуң дөрт аңгы угланыышкыны - ча адыры, хостуг хүреш, бокс болгаш дзюдога ЦСКА-Тыва спорт школазының ажыдыышкыны болган.
ЦСКА – РФ-тиң Камгалал яамызында Армияның Төп спортчу клувундан Олимпий оюннарының, делегей болгаш Европа кубоктарының, чемпионаттарының, бирги черлерниң болгаш делегей чергелиг албан езузунуң маргылдааларының хөй санныг чемпионнарын үндүрген.
ЦСКА-ТЫВА спорт школазынга 200 хире оолдар-уруглар өөренирин Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол дыңнаткан. Тывада ЦСКА-ның спортчу школазының байырлыг ажыдыышкынын Россияның камгалал сайыды Сергей Шойгунуң айтыышкыны-биле олимпийжи сылдыстарның киржилгези-биле эрттирген.
Эң-не, эң-не деп тергиидээн спортчулар Тывага келген: российжи биатлончу Светлана Ишмуратова, делегей бобслейиниң сылдызы Александр Зубков, спорттуң хоочуну, гандболчу Евгений Чернышев, ча адарынга чемпион Альбина Логинова, делегейниң тергиин гимнастарының бирээзи Алия Мустафина база шорт-тректиң маадыры, алды дакпыр олимпий чемпиону Виктор Ан.
Тываның найысылалынга ийи хонуктуң дургузунда олар хөй-ниитичилер, аныяктар болгаш бичии спортчулар-биле ужуражылгаларны эрттирген. Республиканың улуг-бичии чурттакчылары селфиге тырттырып, тураскаалга хол үжүүн ап, Сочиге Олимпий оюннарынга Россияның алдар-адын камгалааны дээш ынакшылын илередип, сагыш-сеткилинден өөрүп четтиргенин илереткеннер.
Аалчылар Тываның Национал музейинде «Скифтерниң алдыны» экспозицияны көргеш, магадап ханмааннар, оон эрик кыдыында «Азия төвү» база «Хааннар аңнаашкыны» тураскаалдарының чанынга чурукка тырттырганнар. Өг-бүле туткан аныяктар Виктор Ан-биле ол хүн тырттырар аас-кежиктиг болганнар. Оон Сергей Күжүгетович Шойгунуң бичии чылдары эрткен ооң ада-иезиниң бажыңын ЦСКА-ның олимпийжилери көргеннер.
Дараазында Тываның Чазааның кежигүннери баскетболга эш-хуунуң маргылдаазын ойнаарын олимпийжилерге сүмелээн. Ындыг саналды аныяктар херээ болгаш спорт сайыды Юрий Ооржак идип үндүрген. «Олимпийжилер-биле маргыжар деп, канчап ону бодап кээр чүвел?» - деп Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол, ону билип кааш, кайгаанын чажырбайн, ойнай-сылдай аарак чугаалаан.
Республика Чазааның кежигүннери элээн каш чыл баскетболда белеткенип, муниципалдыг командалар-биле идепкейлиг ойнап-даа турар болза, удурланыкчыларынга Олимпийжи оюннарның чемпионнары болурун кажан-даа манавааннар.
Маргылдааны соксадырын кым-даа диттикпээн. Бобслейжи Александр Зубковтуң баштааны олимпийжилерниң командазы боттарынче,Тывада сургакчылап келген Росөөредилге хайгааралының удуртукчузу Сергей Кравцовту, оралакчылары-биле кадып алганнар. ЦСКА-ның херээжен олимпийжилери аарыкчылар олудунда, а гандболчу Евгений Чернышев удурланыкчыларының оюнун хайгаарап, республиканың чыынды командазын удуп алыры-биле чапсар аразында консультация бээр дээш, арткан.
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол чазак командазынче бодунуң школачы оглу Валерийни кыйгыртып алган.
Үшкү команда – Кызыл хоорай мэриязы биле хоорайның төлээлекчилер хуралының чыынды командазы болган.
ЦСКА-ның удуртукчузу Михаил Барышев маргылдааны ажыдып тура, демдеглээн: «Бөгүнгү оюнда олимпийжи чемпионнар, федералдыг эрге-чагыргадан Росөөредилге хайгааралының төлээлери, Тываның Чазаа болгаш Кызыл хоорайның удуртукчулары киржип турар. Эштер, баскетболдуң төөгүзүнде мындыг онзагай маргылдаа турбаан боор!»
Баштайгы оюндаТываның Чазаа биле хоорай төлээлери ужурашкан. Кызыл хоорай мэриниң оралакчызы Александр Черноусов биле депутат Роман Поманисочкин тергиин белеткелдиин көргүскен. Ынчалза-даа хоорай сан-биле ойнадып, чазакка уттуруп алган. Тус черниң ийи командазы ойнап турда, олипийжилер чазактың баскетболчуларын кичээнгейлиг хайгаарап көрген.
Олимпийжи чемпионнар биле Тываның удуртулгазының оюну кандыг боорун көрүкчүлер догааштырып чадаан. Аарыкчылар иштинде хөлзээн. Даштындан көөрге, шупту чүүлдер аалчыларда: бедик, шыырак, профессионал спортчулар, а тыва тала – Олимпиадаларның тиилекчилери база эвес, муниципалдар-биле бирги оюнда маңнажып база каапкан.
Оюн эгелээн. Чазактың командазы баштайгы минуталарында-ла элээн каш бөмбүктү киир октап, кайгаткан. Сан 3:9. Бобслейжи Александр Зубков, шөл ээлеринге ээ көрнүп турар-дыр деп, баштактанган. Оюннуң эгезинден тура-ла, чазак командазында, сенатор Мерген Ооржак биле шөлге бөмбүк-биле дүрген оюннуг спорт сайыды Юрий Ооржак шылгараан.
Ынчан олимпийжилер оюн шын тура-биле чоруп турарын эскерип кааннар. ЦСКА-ның килдис начальниги Николай Тихонов и бобслейжи Александр Зубков ам-на шын оюнче кирип, командазынга элээн каш санны эккелген. Росөөредилге хайгааралдың удуртукчузу Сергей Кравцов маргылдаа шыңгыыраанын билип кааш, оюнче кирип, удурланыкчыларынга удур халдаашкынны эгелээн. Маргылдааның чидигленгенинден ойнакчыларның дери суг дег аккан.
Гандболчу Евгений Чернышев бөмбүктү дорт киир октаарын эштеринге чапсар үезинде айтып берген. Александр Зубков кичээнгейлиг дыңнаан соонда, саннарны киирип эгелээн.
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол чаңгыс эвес бөмбүктү ырак хемчээлден киир октап, чараш оюнун көргүскен. Бир санны оглу Валера эккелген. Кадык камгалал сайыды Орлан Донгак, садып алыышкын адырында керээ системазын таарыштырар талазы-биле сайыт Юрий Килижеков биле республиканың соңгулда комиссияның даргазының оралакчызы Олег Фортуна эки ойнааннар. Республика чазаа ийиги оюнну 26:14 сан-биле дооскан.
Росөөредилге хайгааралының удуртукчузу Сергей Кравцов шынчы оюн эрткенин демдеглээн: «Олимпийжи чемпионнар чыындызынга ойнаар мен деп ожаавадым. Оюн шынчы эртип, республиканың чазааның командазы бир демниин, шыырак белеткелдиин көргүстү. Республиканың Баштыңы Шолбан Валерьевич Кара-оолдуң белеткели шыырак-тыр. Ол дыка эки! Бөгүн ажыттынар ЦСКА-ның спортчу школазының республикада эки салгалы барының демдээ-дир. Уруглар сайзыраар-дыр».
Бобслейже ийи дакпыр олимпий чемпиону, спорттуң кышкы хевирлеринге ЦСКА-ның улуг тренери Александр Зубков бодунуң кайгаашкынын журналистерден чажырып шыдаваан: «Чидиг демисел болду. Республиканың Чазааның командазының болгаш ооң удуртукчузунуң ындыг белеткели өөрүнчүг-дүр».
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол, баскетболга чүгле сонуургалдыын, ынчалза-даа мага-ботту болгаш сагыш-сеткилди чогуур деңнелге тудары-биле, неделя санында тренировкалап турарын чугаалаан. «Бөгүн бис, кежиктиг болдувус, ЦСКА-биле оваарымчалыг болур, оон башка дараазында бисче баскетбол командазын чорудупса канчаар» - деп, Шолбан Кара-оол баштактанган.
Биатлонга ийи дакпыр олимпий чемпиону Светлана Ишмуратова биле спорттуң алдарлыг мастери, ча адарынга делегейниң дөрт дакпыр чемпиону Альбина Логинова ындыг дүшкүүрлүг оюн болурун манаваанын билингеннер: «Маргылдааны ужур эдертип, хүндүткелдиң демдээ кылдыр эрттирип турар деп, шын-на сеткиливис-биле бодап турдувус. А мынчаар болганы – шуут кайгамчык-тыр. Тываның удуртулгазы спорттуң хөгжүлдезинче шыңгыы кичээнгейни углап, бичиилерге болгаш аныяктарга боттарының үлегерин көргүзүп турарынга бүзүредивис! Ынчап кээрге, республика шыңгыы спортчу чедиишкиннерлиг болур-даа!»
Баскетболга ийиги чер дээш олимпийжилер Кызыл хоорай биле Төлээлекчилер хуралының командазы-биле ойнааш, удуп алганнар.
Маргылдаа соонда чылыг, эш-өөр байдалда ниити чурукка тырттырышканнар.