Хөөмейниң I бүгү-делегей фестивалының Дээди үнелелин болгаш Тываның Баштыңының 500 муң рубль шаңналын Ай-Хаан Ооржак чаалап алган

 В. Көк-оол аттыг Национал театрга «Хөөмей – Азия төвүнде» I бүгү-делегей чергелиг фестивальдың тиилекчилерин шаңнап, гала-концертти эрттирген. Байырлыг кежээ фестивальдың видеода тырттырган хүн демдеглели-биле таныштырып, каш хонукта эрткен мөөрейниң агымынче көрүкчүлерни база катап ээлдирип, чогаадыкчы тура-соруктуг хөгжүмнүң байлаанга база катап эжиндирген. 

 Тыва хөөмейниң хөгжүлдезиниң төөгүзүнче хая көрнүп, сактыышкынны кылганы - байырлыг кежээниң бир онзагай кезээ болган. Тываның 15 кайгамчык уттундурбас хөөмейжилериниң адын адап, республикада билдингир хөөмей күүседикчилери оларның күүселдезиниң бир онзагайын бараалгадып, көрүкчүлерге база катап сагындырган. 

 Тыва хөөмейниң төгүзүнүң дугайында чаа үнген номда ол хөөмейжилерниң адын мөңгежиткен. Олар дээрге Комбу Ондар (1892-1947), Соруктуг Кыргыс (1901-1976); МанчакайСат (1918-1965); Кызыл-оол Санчы (1931-1977); Маржымал Ондар (1928-1996);Ак-олКара-Сал (1924-1987); Хунаштаар-оол Ооржак (1932-1993); Геннадий Тумат (1964-1996); Геннадий Чамзырын (1966-2015); Конгар-оол Ондар-дыр (1962-2013). 

 Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол байырлыг кежээниң киржикчилеринге тыва күрүнениң тургустунганының 94 чылы-биле байырны чедирип, Тыва Республиканың хүнү - конститусчу байырлалда фестиваль канчаар-даа аажок улуг белек болганын демдеглээн: «Фестиваль республиканың чурттакчыларынга, Россияның аңгы-аңгы регионнарындан болгаш өске күрүнелерден келген чонга онзагай белек болган. Конкурс хүннери уттундурбас болуушкуннарлыг, хайымныг эрткен. Фестивальга хамаарылгалыг кижилер ол хүрээлелди эскерген боор, чижилге чаңгыс-даа секундада кошкаш дивээн. Конкурстуң киржикчилери шупту шыырак болганындан, тиилекчилерни тодарадыры нарын айтырыг болган. 

 Хөөмейниң ам-даа бурунгаар чүткүлдүг чаа сылдыстарын фестивальдың ажытканы дыка эки-дир. Бөгүн фестиваль бодун шынзыдып, ниити идегелди оттуруп, ол ам-даа херек-тир дээрзин бадыткап шыдаан. Бис ону чылдың-на эрттирер бис, ынчангаш аңаа киржир кылдыр шуптуңарны чаладым.

 Меңээ хөөмейжи кижи дээрге – Тываның элчиннери, улусчу дипломаттар-дыр. Ынчангаш бистиң аалчыларывысты бодунуң чонунуң, ооң хөгжүмчү езу-чаңчылдарының элчини кылдыр хүлээп ап тур бис. Бо хүннерде шуптувусту хөөмей каттыштырган. Фестивальдың кежигүннери болгаш аалчылары бурун тыва черниң сүлде-сүзүүн алган дээрзинге бүзүрээр мен». 

 Шолбан Кара-оол 1995 чылдан бээр тыва-япон найыралды доңнап, ийи чурттуң хөгжүм коллективтериниң аразында культурлуг кады ажылдажылганы ужуктаан япон ыраажы, экспериментатор, продюсер Макигами Коичини онзалап демдеглээн. 

 Оон аңгыда республиканың баштыңы чылдың-на август 17-де Хөөмей хүнүн демдеглеп эрттирерин доктааткан чарлыкка атты салганын дыңнаткан. База ол ышкаш хөөмейниң шылгараңгай күүседикчилеринге 6 хүндүлүг аттарны бадылаан: «Хөөмейниң Эдискизи», «Хөөмейниң Сыгыргазы», «Кожууннуң Алдарлыг хөөмейжизи», «Тыва Республиканың Алдарлыг хөөмейжизи», «Тыва Республиканың Улустуң хөөмейжизи» «Тыва Республиканың Хүндүлүг хөөмейжизи».

 Тывага болгаш оон-даа дашкаар хөөмейни улам сайзырадыры-биле республикага Хөөмей академиязын албан ажыдарын Шолбан Кара-оол аазаан. «Хөөмей - Азия төвүнде» фестиваль хөгжүм шуулганының тиилекчилерниң гала-концерти болгаш Арат шөлүнге этнодискотека-биле доозулган. 

 Шаңналга төлептиг болган хөй санныг тиилекчилерниң аразындан Алтай Республикадан Алаш Топчин «Чаңчылчаан чаңгыстың күүселдези» номинацияга бирги чергениң лауреады болган. Ансамбльдар аразынга хөөмейниң классиктиг күүселдезинге лауреаттың I чергезин «Алаш» бөлүү чаалап алган.

 Тускай шаңналдарга: «Хөөмейниң тулган күүседикчизи» - Чолдуг Куулар, «Каргырааның тулган күүседикчизи» - Каң-Хүлер Саая, «Эзеңгилээрниң тулган күүседикчизи» - Хеймер-оол Ховалыг, «Сыгыттың тулган күүседикчизи» - Ачыты Салчак, «Борбаңнадырның тулган күүседикчизи» - Амуердала Темирхуике (Кыдаттың Алтай-Урянхай) төлептиг болган. 

 «Айланыс» (Хакасия), «Алтай Кай» (Алтай Республика) ансамбльдарга, хөөмейжилер Талин Туяа (Кыдат), Гилям Солери Кортана (Испания) болгаш өске-даа күүседикчилерге дипломнарны болгаш акша шаңналдарын тывыскан. 

 Эң-не солун «Хөөмей амгы үениң күүселдезинде» номинацияга «Дао Шын» бөлүү (Тыва) тиилээн, Алексей Ховалыг биле Микаэль Космос (Финляндия) ийиги, үшкү шаңналдыг черлерни ээлээн. Кыдаттан Сычин-Баатар, Япониядан «Бекурен» бөлүк тускай шаңналдарны алган. «Блюз сеткил хөөнү» тускай номинацияны АКШ-тан Д. Лимон биле С.Августуска тывыскан.