Сайгарлыкчы чоруктуң "улусчу картазын" Тываның баштыңы деткээн

Сайгарлыкчыларның боттарының ажылдап кылганы болгаш Тываның Чазаанга кииргени сайгарлыкчы чорукту деткиириниң болгаш сайзырадырының талазы-биле хемчеглерниң планын Тываның Баштыңы бодунуң айтыышкыны-биле бадылаан.

Ооң дугайында республиканың Садыг-үлетпүр палатазында кирип турар бизнесменнерге ол дыңнаткан. Регионнуң удуртукчузу тывага сайгарлыкчы чоруктуң төөгүзүнге тураскааткан делгелгени барып көрген болгаш Садыг-үлетпүр палатазының активи-биле ужурашкан.

Оларның тургусканы «чоннуң картазында» бо хүнде биче болгаш орутмак бизнестиң ажыл-чорудулгазында таваржып турары чидиг айтырыгларны киирген. Бизнести эгелеп база чорудуп турар үеде тыптып келир дыка хөй административтиг шаптараазыннарны бөдүүнчүдериниң талазы-биле тодаргай аргаларны ол документиде киирген. Сайгарлыкчыларга көрдүнген күрүне болгаш муниципалдыг ачы-дузаның даңзызын калбартырының, чамдык негелделерниң хуусааларын кызырарының--чижээ чер участоктарын болгаш өнчү-хөреңгини өнчү кылдыр долдурарының, бизнестиң кордап болуру өнчү-хөреңгиниң даңзызын тургузарының, черни арендалаарының хуусаазын садыглаашкын чорутпайн узадырының талазы-биле хоойлуларның нормаларында өскерилгелерниң, технологтуг коштурулга үезинде бизнеске тургустунуп келир шаптараазыннарны чайладырының, администартвтиг өске-даа шаптаарзыннарны болдурбазының талазы-биле тодаргай хемчеглерни Тываның эрге-чагыргаларындан олар манап турар.  

Тывада палатаның көдүрүп турар айтырыглары билдингир дээрзин ТР-ниң Экономика яамызы демдеглеп турар, оларның аразында бизеес кавызын экижидериниң талазы-биле республика Чазааның албан езузу-биле хүлээп алган документилеринде безин кирбээн чүүлдер бар. Чижээ «чоннуң картазында»  инвестицияның байдалын экжидериниң талазы-биле эрге-чагыргаларның ажыл-чорудулгазын контрольдаарының аргаларын тыварын, биче болгаш орутмак бизнестиң ажыл-чорудулгазында шаптыктап турар чүүлдерни чайладырын--акша негээр албан-дужаал ээлекчилеринге чедир тодарадырын киирип турар.

Тыва бизнестиң төлээлериниң чамдык негелделери федераллдыг күштүг болуп турар хоойлужудгага өскерилгелер киирерин айтып турар, сайгарлыкчы чоруктуң сайзыралының планын эрге-чагырганың кабинеттеринге тургузуп турганының дугайында чугаа болбайн турар. Чижээ «Валюта башкарылгазының болгаш валюта контролюнуң дугайында» хоойлуга өскерилгелерни киирериниң эргежок чугулазын демдеглеп турганнар.

Бизнесменнер биле Шолбан Кара-оолдуң аразынга ажыл-херекчи чугаа болган. «Чоннуң орук картазы» сайыт бүрүзүнүң солунуң кырынга чыдар дептер болур, күүселде оон хамааржыр дээрзин Шолбан Кара-оол демдеглээн. Ол ажылды езу барымдаалавазы-биле аңаа бизнесменнер хөйү-биле киржир ужурлуг.

«Силер Садыг-үлетпүр палатазын тургусканыңар соонда Тываның Чазаа сайгарлыкчы чорукту деткиири-биле саң-хөө болгаш өске-даа чарыгдалдарны үндүрген. Ынчалза-ада ооң күчүзү мынчага чогуур негелде езугаар ажыглаттынмаан. Аныяк кижилерниң удуртуп турары Садыг-үлептүр палатазы бар аргаларны долу ажыглап шыдаар, сайгарлыкчы чорукту чаа деңнелче көрүдерер аргалыг болур дээрзинге идегеп тур мен»--деп, Тываның Баштыңы чугаалаан.

Сайгарлыкчы чорукту болгаш Тываны моон соңгаар сайзарадыр талазы-биле бүгү күзелдерни боттандырарынга са йгарлыкчыларның боттарының дузазы херек дээрзин республика Баштыңы демдеглээн. Республикада амдыызында бизнесменнер саны 11 муң ажыг кижи болуп турар. Тыва-даа, ооң чурттакчы бүрүзү-даа бизнестиң езулуг күжүн медереп билип алзын дээр болза, адак дээрге 50 муң кижи херек дээрзин ол айыткан.

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол садыг-үлетпүр палатазының чанынга бюджеттен азы күрүне чагыындан деткимче алыр деп кордап турар бизнес-төлевилелдерни хөй-нииттиге көскү кылдыр экспертиза чорударының ажык шөлүн ажыдар дээн саналын деткээн.  Ындыг ажык-чарлыг чорук бюджета акшазы дээш демсиелге шын эвес чүүлдерни чайладыр, күрүне деткимчезиниң дээштиг чоруун бедидер.

Дидим шиитпирлер болгаш кедилиг болгу дег аазаашкыннар ол ужуражылгага хөй болган. Оларның аразында Садыг-үлетпүр палатазының чанынга үшкү судту тургузарын чугула деп санаан, ол тургузуг арбтраж судтарының аар өртектиг ачы-дузазындан чайлаар арганы тургузар. Палата кежигүннериниң республиканың эң эки сайгарлыкчыларынга республиканың бодунуң күрүне шаңналы болур Тываның эң баштайгы сайгарлыкчыларының бирээзи Ажыкай Оюнга алдар кылдыр адаан Ажыка медалын тургузар дээн саналынга Тываның Баштыңы каттышкан.

Ужуражылгага киришкен Стратегтиг эгелээшкиннер агентилелиниң төлээзи Сергей Ербягин Тываның бизнези Шолбан Кара-оол-биле  эки чүүлдерни кылыр дээрзин демдеглээн. Сайгарлыкчы чорукту Тывага быжыглаар дээш хөй чүүлдерни кылып турар ддээрзин ол үнелээн.