Үрелиишкиннер чок, ажыглаарынга белен

Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол  Россияның Камгалал яамызындан келген тускай техниканы болгаш дериг-херекселдерни республиканың организацияларында болгаш бүдүрүлгелеринде канчаар ажыглап турарын хынап көрген.

Тываның Баштыңы хамыкты мурнай ХК болгаш ОБ агентилелинге барган. Тускай техниканы шыгжап кадагалаан соонда ажылдаар шынарын хынаарын база ону ажылдадырын техниканы алган кижи бүрүзүнге бүдүн чартык ай бурунгаар даандырган дээрзин сагындыраал. Агентилелдиң директору Шолбан-оол Чанзан машина болгаш дериг-херексел бүрүзү ажылдап турар, ону үүрмек септелге соонда ажыг-лап болур деп чугаалаан.

Шолбан Кара-оолдуң негелдезин езугаар чыскаап тургус-кан техникадан агентилелдиң төлээлери ППУ-1600 деп парогенератор-биле, агаар чылыдар УМП-400 деп херексел-биле ону таныштырган. Оларны ЧКА-ның объектилеринге үрелиишкин үнер болза, дарый ажыглап болур. Ол ышкаш КамАЗ шассизинге салыр дизельдиг электростанцияны, дугуйлар кырында септелге мастерскаязын, генераторларны, орукка ап чоруур кухняны, хлеб быжырар херекселди көргүскен.

Агентилелдиң ажылдакчылары техниканы ажылдадып база көргүскен — хлебти быжыргаш, кадыкты хайындыргаш, келген аалчыларга салган. Хлеб быжырыкчыларының бирээзи Ширин-оол Салчак аңаа хүлээткен дериг-херексел бүдүн-бүрүн болган, ажыглаа-ры дыка бөдүүн, аңаа аъш-чемни эки шынарлыг кылдыр белеткеп болур деп, Чазак Даргазынга дыңнаткан.

Шолбан Кара-оол техника аймаан хынап көрген болгаш оларны хүлээндирген ажылчыннар болгаш чолаачылар-биле чугаалашкан. Республика Баштыңын чүгле бүдүрүлге айтырыглары эвес, коллективте ажыл-агыйжы байдалды, удуртулга-биле харылзааны, ажылдаар олуттарны тургузарынга чүктүлдү сонуургаан. Чазак Даргазы гаражтарда үзүктээн, улус дыштаныр өрээлдерниң кижилерге эптиг бе дээрзин база көрген. Дизель шимчедикчилериниң септекчизи Сергей Афонин-биле ол чугаа-лашкан, ак сеткилдиг ажылы дээш четтиргенин аңаа илереткен. Республикада ховар, бедик мергежилдиг специалистерниң акша-шалыңын чогумчалыг болдурары-биле тариф ставкаларын эде көөрүн Шолбан Кара-оол агентилелдиң удуртукчуларынга дааскан.

Ниитизи-биле республиканың Баштыңы шериг техниказын ажаап-кадагалап турары дээш агентилелге эки үнелелди берген. Ону республиканың кожууннарынга база мынчаар камныг эдилээрин боттандырар дээш Чазак хайгааралга алыр дээрзин ол сагындырган. 160 сан тускай техниканың 70-ин кожууннарже хувааган дээрзин сагындыраал. Ол ышкаш Камгалал яамызындан келген 1017 сан өске-даа эт-хөреңгиниң 300 ажыын кожууннар алган. «Бүгү эт-херексел болгаш техника аймаа ажылдаар ужурлуг деп дугурушкан бис.  Кым-бир кижи техниканы ажыглавас болза, ону ажыглап шыдаптар өске кижиже дамчыдар херек» — деп, Шолбан Кара-оол дыңнаткан

Муниципалдыг бүгү тургузугларда байдалды хынаарын Чазак Даргазының оралакчызы Артур Монгалга дааскан.

Шериг эт-севин хуваары-биле Шолбан Кара-оол апрель 11-де республиканың бүгү кожууннарының баштыңнарын оларга чүү эргежок чугула болуп турарын бир демниг шиитпирлеп алзын дээш чыып алган дээрзин сагындыраал. Ооң түңнелинде 160 санныг тус-кай техниканы үлешкеннер. Республикага одаар чүүл кудар херекселдер, Газ-66, ЗИЛ, КРАЗ, Урал деп машиналарда автомастерскаялар, аар техника, грейдерлер, экскаваторлар, чиик болгаш эмчилер УАЗ-тары, аңгы-аңгы кожуглар, дизельдиг электростанция, көжүп чоруур дуңзаалаашкын агреттары болгаш өске-даа эт-херексел аймаа келген. «Шуптузун ажыг-лаар бис, оларның чаңгызы-даа анаа турбас. Оларның дыка хөйү часкы хову ажылдарының үезинде аажок херек апаар, малчыннар байырлалының үезинде база ажыглаар бис» — деп, Бии-Хем кожууннуң чагырга баштыңы Михаил Иусов чугаалаан.

Алдынган техниканы эде безин кылбас чүве-дир» — деп, Улуг-Хем кожуунунң баштыңы Мерген Анай-оол дыңнаткан. Хуваалда үезинде аңаа демир-орук тударынга ажыглаар техника онаашкан. «Бо дээрге бульдозер-биле дөмей эт-тир, ону тудуг ажылдарынга ажыг-лаар бис» — деп, ол чугаалаан.

«Оларны кайы хире ажыктыг ажыглап турарын боду хынаар» — деп, Шолбан Кара-оол сагындырган.