Магалыг май моорлап келди!

Репортаж

«Байыр-чыскаал ырлыг-хөглүг

Магалыг май моорлап келди!

Өөрүшкүлүг кежик-чолдуг

Өргүн чонум хей-аът кирди!» —

деп, Частың болгаш Күш-ажылдың байырлыг чыскаалының башкарыкчылары Аюхан Кол биле Долаана Монгуш чарлаптарга-ла, байырлыг чыскаал эгелээн. Чылдың-на найысылалдың бүгү чону Май 1-ниң хүнүн Арат шөлүнге эрттирер чаңчылдыг апарган. Шөлде тип каан маңган ак өглерни, чүзүн-баазын өңнүг, чаражы кончуг шарларны болгаш аай-дедир шуушкан улуг-бичии кижилерни көөрге, езулуг-ла байырлал шинчилиг.

Частың болгаш Күш-ажылдың байырлалын эң баштай 1890 чылдың май 1-де Варшавага, Москвага, Санкт-Петербургка болгаш оон-даа өске хоорайларга демдеглеп эрттирген. Россияга 1987 чылдан эгелеп Чаңгыс эп-сеткил каттыжыышкынының хүнү кылдыр эрттирип турган. А 1992 чылда катап-ла Частың болгаш Күш-ажылдың байырлалы деп эде адаан. Оон бээр-ле майның байырлалын хоорай-суурларда демдеглеп турар апарган.

Май 1-ниң хүнүнде Национал парк аксындан Арат шөлүнге чедир байырлыг чыскаалды ТР-ниң Чазааның  үрер хөгжүм оркестриниң артистери диңмит-дааштыг аялгазы-биле үдеп башкарган. Оларның соонда Чазак кежигүннери, ТР-ниң Дээди Хуралының (парламентизиниң) болгаш Кызыл хоорайның депутаттары, республиканың аңгы-аңгы яамылары, албан черлериниң чадаг, аъттыг, машиналыг-даа  коллективтери, Тываның дээди болгаш ортумак өөредилге черлериниң студентилери болгаш школачылары шуужуп эрти.

Оларның холдарында бичии тукчугаштар, чүзүн-бүрүн өңнүг шарлар байырлалды улам-на аян-шинчи киирген. Орус-тыва дылдарда бижээн кыйгырыглар езугаар «Май 1 делгерезин!», «Россияга алдар!», «Күш-ажылчы чонувуска алдар!», «Ура-а!»… деп чаңгыс үн-биле алгыржып, чоннуң сеткил-хөөнүн көдүрүп, өөрүшкүзүн оттурдулар. Байырлыг чыскаалдың киржикчилери шуужуп эртерге, күш-ажылдың хүндүлүг хоочуннары болгаш  сонуургаан көрүкчүлер оларны деткип, хүлүмзүрүг-биле уткуп ап турду. 

Байырлалга келген кызылчыларга болгаш аалчыларга ТР-ниң Чазааның Даргазының оралакчызы Анатолий Дамба-Хуурак: «Частың болгаш Күш-ажылдың байырлалы-биле Силер бүгүдеге байыр чедирип тур мен. Республиканың чонунуң эп-найыралын чаңгыс дем-биле каттыштырып турар Май 1-ниң хүнү — эптежилгениң, күш-ажылга чедиишкиннерниң байырлалы-дыр. Тыва чуртувустуң хөгжүлдезинге үлүг-хуузун киириштирип чоруур хоочуннар болгаш күш-ажылчы кижилеривис хөй. Оларга чоргаарланып чоруур бис. Келир үеде сайзырал дээш кижи бүрүзү бурунгаар чүткүүр ужурлуг бис. Байырлал таварыштыр тайбыңны, күш-ажылды болгаш аас-кежиктиг ак орукту чонум силерге күзедим!» – деп, ол  чугаалаан.

Байыр чедириишкининиң соонда Частың болгаш Күш-ажыл байырлалының солун концерт көргүзүү эгелээн. Салым-чаяанныг школачылар, тыва эстраданың аныяк ыраажылары болгаш артистери чыылган чонга байырлал таварыштыр аян-ырын, танцы-самын бараалгаткан.

Анисья Тюлюш.