Чымыштыг иш оожургавас

Эрткен чылын декабрь, январь айларда сооктар дыңзыг болганындан мал-маганны коданга тургузуп, чемгерип турган болгай.

А бо 2014 чылда республиканың малчыннары кыштаглаашкынны канчаар эртип турарыл деп айтырыгга ТР-ниң Көдээ ажыл-агый яамызының мал ажылының килдизиниң даргазы Галина Ким-ооловна Ондар харыылаан: «Өске чылдарга деңнээрге, кыштаглаашкынны чүгээр эртип турар бис. Аңаа чылыг кыш, харның эвээш чагганы дээн чижектиг агаар-бойдустуң таарымчалыг байдалдары эки салдарны чедирген. Бо хүнге дээр мал-маганны одарже үндүрүп, оъткарып турар. Ооң ачызында белеткээн мал чеминиң чарыгдалы эвээш. Шыдалы кошкай берген малды тургуза чемгерип, сегередип турар. Яамы ажылдакчылары кожууннарже ээлчеглиг үнүүшкүннерни кылып, кыштаглаашкынның ниити байдалы-биле танышканнар.

Малчыннарның турлагларында мал-маганның кышты хүр-менди эртип алырынга таарымчалыг байдалдарны тургускан. Сиген-ширбиилдиң курлавырлары четчир, чаш малга херек кургаглаан черлер белен. Малчыннар боттарының акша-хөреңгизи-биле чырыдылга дериг-херекселин садып, оларны бажыңнарында, кажаа-хораазында тургузуп алган. Суг чедирер машина-техника соксаал чок ажылдап, кадарчыларны суг-биле хандырып турар.

Чижээ, ыраккы Мөңгүн-Тайга кожуунда мал бажының саны — 14 муң. 1899 тонна мал чемин белеткээн, амгы үеде 1399 тонна арткан. 47 тонна чылгаар дус бар. Кожууннуң малчыннарын аъш-чем-биле база доктаамал хандырып турар. Суму бүрүзүнде мал эмчилерин быжыглаан.

Ынчангаш кожууннарның хөй кезиинде кыштаглаашкын багай эвес байдалда эртип турар. Ынчалза-даа бөрүлер айтырыы чидиг болуп артпышаан. Бөрүлерни узуткаары-биле кожууннарда тускай хемчеглерни боттандырып турар. Суур бүрүзүнде аңчылар бөлүктерин тургускан. Малчыннар бөрүлер дугайында медээни дамчыдыптары билек, олар кыштаглаар черлерже үнүп, бөрүлерни узуткаарынга дузалажыр».

Кышкы үе кидин түлүк, кичээнгейлиг болгаш серемчилелдиг болуру ам-даа чугула. А кыш адакталырга, мал оолдаашкыны эгелээр. Малчынның чымыштыг ижи кажан-даа оожургавас…

Азияна Тау.