Медээлер

22.03.2013 Любовь Соломанова - дуржулгалыг дагдыныкчы

Кызыл кожууннуң өөредилге эргелелиниң чанында тургустунган «Эврика» немелде-өөредилге төвүнүң коллективиниң ажыл-ижи кажангызындан хайныышкынныг. Чүге дээрге, Россияның немелде өөредилге албан черлери бо күзүн 95 чыл оюн демдеглээр. Ынчангаш юбилейни төлептиг уткууру – педагог бүрүзүнүң кол сорулгазы. Педагог кижиниң билии бедик болган тудум, бодунга дээскиндир бүргеткен оолдар, уругларга база коллегалары-биле ажылдаары солун-даа, чиик-даа. Шынап-ла, «Эврика» төптүң башкыларының чоруткан янзы-бүрү хемчеглери ажыктыг, өөредиглиг. Ынчангаш ада-иелер бирги класстан эгелеп уругларын холундан чедип алгаш кээриниң ужуру ол.

22.03.2013 Үер айыылынга белеткел ажылдары

Часкы үер-биле холбашкан онза байдалдарны болдурбас талазы-биле хемчеглерниң канчаар боттанып турарын республиканың үер-чайыкка удур комиссиязының ээлчеглиг хуралынга чугаалашкан.
Тываның гидрометеорология төвүнүң баш удур дыңнаткан медээлеринден алырга, республикада агаарның температуразы мурнуку хөй чылдарда туруп келгенинден 1,5-2 градус бедик болур. Чаашкыннарның хемчээли база ортумак деңнелден элээн каш катап ажа бээр.

22.03.2013 Тыва Республиканың Чазааның болгаш Дээди Хуралының каттышкындан чөвүлелдери

Республиканың Чазааның болгаш Дээди Хуралының чөвүлелдериниң кады эрттирген ээлчеглиг хуралы март 18-те болган, аңаа юбилейлиг 2014 чылга белеткелдиң айтырыгларын чугаалашкан болгаш депутаттарның болгаш бүгү деңнелдиң күүсекчи эрге-чагыргаларының ниити шиитпирлээр айтырыгларын сайгарган. Республиканың эң чугула айтырыгларын шиитпирлээринге дээштиг кады ажылдажылганы Тываның Чазааның кежигүннери болгаш депутаттар дугуржуп алганнар. Эрге-чагырганың бүгү деңнелдеринге, республиканың чурттакчы бүрүзүнге хамааржыр айтырыгларны шиитпирлээриниң кол-кол быраларын тодарадып турар хоойлуларны болгаш нормативтиг өске-даа эрге-хоойлу актыларын ажылдап кылырын болгаш хүлээп алырын депутаттар кол хүлээлгези деп санап турар дээрзин парламент удуртукчузу Каң-оол Даваа демдеглээн.

19.03.2013 Шолбан Кара - оол:"Бай - Хөл" аттыг кооперативтиң алгы - кеш бүдүрүлгезин деткиир бис

Эрзинниң алгы-кеш эттеп даарап турар кижилериниң кылыглары чүгле ол кожууннуң эвес, Тывада кол чүүл кылдыр санаттына берген. Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол республиканың мурнуу кожууннарынга сургакчылап чорааш, Эрзинде «Бай-Хөл» көдээ ажыл-агыйның бүдүрүлге кооперативиниң алгы эттээр болгаш хой кежинден кылыглар даараар цегиниң ажылын онзалап демдеглээн.
Ук кооперативтиң ажыл-чорудулгазының бо угланыышкынын деткиириниң аргаларын өөренип көөрүн Шолбан Кара-оол экономика сайыды Елена Каратаевага дааскан. Ук цех бодунуң ажылын үш ай бурунгаар эгелээн. Чеди кижиден тургустунган бригаданы ажыл-агый тургускан, ону удуртурун кооператив даргазының оралакчызы Орлан Чигжитке дааскан. Ындыг ажылга арга-дуржулгалыг кижи-дир.

19.03.2013 Март 20 — Делегейниң аас-кежик хүнү

«Аас-кежиктиң бо бир дугааргы Делегей хүнүнде шупту улусту кижи күчүзүнүң бүгү талалыг болгаш турум сайзыралынче чүткүлүн быжыглаарынче, өскелерге дузалаар ужурлуг боттарының хүлээлгелерин сактып келиринче кыйгырып тур мен. Ниити чаагай чорукка үлүг-хууну кирип тургаш, боттарывыс улам байыыр бис. Кээргел аас-кежиинге идиг бээр болгаш бистиң күзеп турарывыс келир үени тургузарынга дуза болур».

(2013 чылдың Хүнү-биле КНО-нуң Чиңгине секретары Пан Ги Муннуң кыйгырыындан).

19.03.2013 Малдың чаш төлүнүң баш санын онча - менди камгалаар

Мал оолдаашкынының бо чылдагы кампаниязында малдың чаш төлүнүң баш саны менди камгалаттынып ап турар дээрзин республиканың Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызы дыңнаткан.
2013 чылдың январь 1-ниң байдалын езугаар республикада 488553 баш төрүүр хой, 18746 баш өшкү, 65629 баш инек санаттынып турар. 100 баш шээр малдан 85 баш мал төлүн, 100 баш инектен 75 баш бызаа алыр болза, ниитизи-биле 4922 баш бызаа, 16430 баш анай болгаш 415270 баш хураган бо чылын алдынар.

19.03.2013 Виктор Допчуевич КАРА-САЛ

Бистиң коллегавыс, Тыва Республиканың бойдус курлавырлары болгаш экология сайыды Виктор Допчуевич Кара-Салдың амыдыралдың 50 харынче кирип чорааш хенертен мөчээнин Тыва Республиканың Баштыңы, Тыва Республиканың Чазаа ханы кажыыдал-биле дыңнадып тур. Каш хонук бурунгаар-ла яамының ажыл-херектерин идепкейлиг күүседип, Бай-Тайга районнуң девискээринге «Шуй» бойдус парыгын тургузарының болгаш сайзырадырының төлевилелин удуртулгазында өөрү-биле боттандырып турган. Ам-даа долу күштүг, аргаларлыг болгаш планнарлыг кижиниң бистен чарлып чорутканы аажок хомуданчыг.

19.03.2013 Хоочуннарны чаа үениң техниказынга өөреткен

Эрткен неделяда Тываның кадрлар мергежилин бедидер болгаш эде белеткээр институдунга Кызыл хоорайның Хоочуннар чөвүлели болгаш Пенсионерлер эвилели күзелдиг хоочуннарга компьютерге өөредилгени организастаан. Аңаа ниитизи-биле 20 кижи келген.
ТР-ниң Хоочуннар чөвүлелиниң даргазы Сагаан-оол Долгар, Кызыл хоорайның Хоочуннар чөвүлелиниң даргазы Ольга Дамдын компьютерни өөренип алырынче хоочуннарны эвилелдеп, алызы барып, Интернет амыдыралга аажок ажыктыг, бажың-балгадындан үнмейн, социал, коммунал-даа төлевирлерни төлеп алыр дээш, оон-даа өске дузазы улуг дээрзин демдеглээн.

19.03.2013 “Өлчей удазыны” - Россия биле Тываның демнежилгезиниң демдээ

Тыва биле Россияның демнежилгезиниң 100 чыл оюн демдеглээр хемчеглерниң тускай демдээ кылдыр өлчей удазыны колдап турар чурукту организакчы бөлүк тодарадып шилээн. Бүгү Россия чергелелдиг байырлалдың им - демдээн чурукка илередир мөөрейни эрткен чылын он айның төнчүзүнде чарлаан турган. Аңаа киришкен 19 төлевилелдерниң аразынга шилилге болуп эрткен. Эрткен пятницада, март 15 - те, “Россия биле 100” деп байырлалдың организакчы бөлүү ук демдекти тодарадып бадылаан. Ол хүнден эгелээш, чаа шилиттинген демдекти байырлалдарга хамаарышкан шупту херекселдерге болгаш кылыгларга ажыглап эгелээн.

18.03.2013 Тыва биле Россияның демнежилгезин бүгү Сибирьге байырлаар

Тыва биле Россияның чаңгыс демнежилгезиниң 100 чылынга уткуштур «100 чылче базымнар» төлевилелдиң удуртукчуларының бирээзи, культура яамызының сайыды Вячеслав Доңгак-биле ужуражылга үезинде бо байырлалды бүгү Сибирьге байырлап эрттирериниң талазы-биле ажылдарны чорударын Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол саналдаан. «Федерация ужур-уткалыг байырлалга белеткелде ону өске девискээрлерге байырлап эрттирериниң хемчеглери эвээш, чүгле Москва болгаш Москва чоогу-биле кызыгаарлаттынган – деп, Шолбан Кара-оол чугаалаан.

18.03.2013 Аныяк өг - бүлелерге

Тываның чурттакчы чонунуң ортумак назыны 30 хардан ашпас аныяк өг-бүлелерин оран-бажың-биле хандырары — эң чугула айтырыгларның бирээзи. Ону канчаар шиитпирлээринден аныяктарның амыдырал-чуртталгазының байдалы, эң ылаңгыя суурларга аныяк специалистерниң ажылга доктаары, көдээниң социал-экономиктиг хөгжүлдези кончуг хамааржыр. Ол айтырыгны шиитпирлээринге улуг ужур-дузаны «Тыва Республикага 2011-2015 чылдарда аныяк өг-бүлелерни оран-бажың-биле хандырары» деп республика программазы ойнаар ужурлуг.

16.03.2013 «Чаңгыс суур – чаңгыс бүдүрүлге» — Эрзин, Тес-Хемде

2013 чылдың кол сорулгазы — «Чаңгыс суур - чаңгыс бүдүрүлге» деп Чазак Даргазының төлевилели бүгү Тываның экономиктиг сайзыралынга көскү идигни бээр болгаш сайгарлыкчы чорукту (бизнести) чаа деңнелче көдүреринге быжыг даянгыыш болур. Төлевилел чүгле ажылчын олуттарлыг чаа бүдүрүлгелер ажыдары эвес, а кайда-даа чок катаптаттынмас онзагай демдек болур бараанны бүдүреринче кыйгырып турар.

16.03.2013 Национал музейде чаа делгелге залы

Тываның Национал музейиниң бойдус килдизи бир чаа улуг делгелге залын ажыткан. Музей чаа, чараш оран-савазынче көшкен соонда, килдистиң ажылдакчылары бойдустуң амыдыралын көргүскен делгелгени өөреникчилерге, студентилерге база аалчыларга бараалгадырын күзеп турган. Немелде чаартылганың дугайында бойдус килдизиниң улуг эртем ажылдакчызы, музей ажылының хоочуну, ТР-ниң культуразының алдарлыг ажылдакчызы Кара-кыс Шугдур-ооловна Монгуш-биле ужуражып, тодаргай тайылбырны алдым. Музейниң бойдус килдизиниң ажылдакчылары салдынган сорулгазын күүседири-биле Тываның бойдус байлаан өөренип, чыгдынган материалдарны ылавылап, шиңгээдип ап турган. Килдисте биолог-географ специалистер ажылдап турар.

16.03.2013 Тывага хамаарышкан сактыышкыннар

Ыракта чоруур кижиге төрээн черим Тываның алдан чылдарда кандыг турганын билдингир поляк журналист-биле ужуражып, сактып чугаалажыры – меңээ ында-хаая болур өөрүнчүг болгаш эргим болуушкуннарның бирээзи дээрзи чугаажок. Чаа 2013 чылдың эгезинде Польшаның төвү Варшавага сураглыг журналист Рышард Бадовский-биле ужуражыр аас-кежиктиг болдум. Ол Аргентина уктуг революционер Эрнесто Че Гевара-биле кады чигир тростниги-даа кезип чораан, 1953 чылда Туркменистанга «Искра» деп солунга корреспондентилеп-даа турган, совет шериглер Афганистандан үнүп турда, ол аңаа чедип, телерепортажты-даа кылган. Пан Рышардтың бөмбүрзекте четпээн булуңу ховар. Ол — поляк чоннуң аразындан делегейниң алды континентизинге четкен баштайгы төлээзи.

16.03.2013 "Кара дашка харыылыг" деп шииге хамаарыштыр ажык чугаа

Чогаалчы кижи амыдыралдың сагыш өөрүүр чаражын-даа, карак чалданыр чудун-даа ажыт-чажыт чогу-биле бижип каар. Номчукчу кижи ооң чаражынга сеткил ханар, амыдыралдың чуттуг багын эскерер, деңнеп, түңнеп, сайгарылдыр бодап, экизин илип ап чоруур.
Тываның Улустуң чогаалчызы С.С.Сүрүң-оол, чурттап чораан үезиниң үзел-бодалдар негелделеринге таарышпас-даа турган болза, сагыш-сеткилин өйүп чораан чүүл-дер: чоннуң арагага сундулуун, ооң уржуундан ажы-төл, ада-ие, дөргүл-төрел хилинчектенип чоруурун дидими-биле бижип, номчукчуга арттырып каан. Ол чогаалдары дээш шүгүмчүледип-даа чораан.

14.03.2013 «Кышкы турлаг — кыштаг»

«Кышкы турлаг — кыштаг» төлевилелди күүседириниң талазы-биле республиканың комплекстиг программазының төлевилелин Тываның Чазааның ээлчеглиг хуралынга чугаалашкан, ону республиканың Көдээ ажыл-агый яамызы киирген.
Ындыг программаны ажылдап кылырынга республика Баштыңының протокол даалгазы барымдаа болган. Программаның кол сорулгазы республиканың малчыннарының амыдыралының болгаш күш-ажылының байдалын экижидери болур деп, Шолбан Кара-оол демдеглээн. Ол ышкаш программага малчыннарның кыштагларын капитал септээринге, чаартып кылырынга болгаш амгы шагның төлевилелдерин езугаар тударынга, чуртталга бажыңнарынга болгаш мал кажааларынга суг болгаш электри хандырылгазының системазын тургузарынга күрүне деткимчезин көргүзеринче угланган болур ужурлуг.

14.03.2013 Тываның аржааннары — эртем шинчилелде

Тываның агаар-бойдузунуң кол байлактарының бирээзи – аржааннар. Бо чылын Тываның аржааннарының эм-дом шынарын эртемденнер хынамчалыг шинчилеп көөр деп турар. «Yжен беш аржааннарны шинчилээри-биле чүс чээрби эмчилерни чорудар бис – деп, Интернетте бодунуң арнынга республиканың Баштыңы Шолбан Кара-оол дыңнаткан. – Томскиниң курортология институду-биле керээни чаргаш, аржааннарның эм-дом болгаш өске-даа шынарларын шинчилеп көөр херек. Кым, кайы аржаанга, канчаар эмненириниң дугайында эртемге үндезилээн тайылбырны бээр ужурлуг. Бир аржаанга кадыывысты экижидип, өске аржаанга баксырадып ап-даа турар чадавас бис»

14.03.2013 Улуг шуурган соонда…

Сибирьниң регионнарынга нептерээн улуг шуурган Тываны база ойбаан. Yзүк-соксаал чок хаттың, дүвүнүң соонда республиканың барыын кожууннарының оруктарын хөме алган, малчын турлагларже чедери берге апарган. Ол талазы-биле ажылдың канчаар чоруп турарын республиканың Көдээ ажыл-агый яамызы Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолга илеткээн.
Бир дугаарында эң ырак-узак кожуун болур Мөңгүн-Тайгада байдалдың дугайын таныштырган. Кожуун төвү биле Кызыл-Хая суурнуң аразында орук март 6-да хагдынган, «Малчын» КУБ-туң 23 малчыннар турлаанче баар арга чок апарган.

14.03.2013 Энергетиктерниң болгаш эрге-чагырганың дугуржулгазы

Республиканың сайзыралының талазы-биле кайы-даа талаларның айтырыгларынга хамаарыштыр шиитпирлерни тывары-биле квартал санында ужуражып турарын Тываның Чазаа биле «Тываэнерго» ААН-ниң удуртулгазы дугурушкан.
Ындыг дугуржулганы биче болгаш ортумак бизнестиң ээлерин электри четкилеринге технологтуг коштурулгазының айтырыгларының талазы-биле Чазактың болгаш регионнуң четки компаниязының аразынга болган «төгерик столга» чарганнар. Кады ажылдажылга болгаш ажык-чарлыг чугаа коммерция болгаш тус-тузунуң эрге-ажыктарын хараан адааннажылгага бодаарга, ажыктыг болур деп, талалар санааннар.

14.03.2013 Чайынды үревезин дээш
Таңды кожуунда «Бай-Хаак—Балгазын» автооруктуң Дүрген хемни кежер черинде көвүрүгнүң чайындыга алзып, үрелир чоруун болдурбас талазы-биле бүгү хемчеглерни республиканың орук-транспорт комплекизиниң сайыды Олег Косоротов ап турар.
Эрткен неделяда агаар-бойдус хенертен чылый бергенде, хемни чайынды хөме алган, ол көвүрүгнүң үрелиринге чедирип болур апарган. Ынчангаш ук көвүрүгнү Орук-транспорт яамызының, ОБЯ-ның Тыва Республика талазы-биле Кол эргелелиниң специалистери шинчилээннер. Көвүрүгге чайындыны доктаатпазының талазы-биле хемчеглер алдынган, олче көдүрүлген суг дораан агып бадар кылдыр оңгарларны үттээн деп, орук-транспорт сайыдының оралакчызы Кызыл-оол Сарыглар дыңнаткан.

Логин:
Пароль:
	Запомнить меня на этом компьютере

Забыли свой пароль?