Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол ээлчеглиг хүлээп алыышкынны эрттирген

 Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң хууда хамаатылар хүлээп алыышкынынга Чаа-Хөл кожуунда эгелеп чоруур сайгарлыкчы Чойган Баазакай киргеш, эт-сеп бүдүрүп турар бүдүрүлгезин калбартырынга деткимчеден көргүзерин дилээн. 

Көдээ суурнуң чурттакчызы Чойган Баазакай ажыл чок олурарының орнунга, чүнү кылып билирил ону эгелээр деп шиитпирни үндүрген. Чыл бурунгаар чазанылга мастерскаязын ажыткаш, Чаа-Хөл кожууннуң рыногунда бодунуң туружун ээлеп алган. Шолбан Кара-оол ооң дугайында соцчеткилерде бижээн.

 Школалар болгаш уруглар садтарын эт-сеп-биле четчелээн. Ооң продукциязынга чагыгларның көвүдээнинден, ол ам ону чааскаан күш четпестээн. Ажылчыннар хөлезилеп алыр дээрге, дериг-херекселдер чедишпес, ону садып алыр дээрге, амдыызында орулгазы аңаа четпес. Чээли алыры база амыр эвес – банк албан-биле долаа ийикпе азы дагдыныкчы негээр. Ол-даа, дуу-даа негелдени ол хандырып шыдавас.  

«Арга-сүме алыр дээш хүлээп алыышкынымга келди. Эт-сеп бүдүрүлгезин алгыдарының аргазын сайгарып көрдүвүс. Экономика яамызы таварыштыр эң эвээш эгидилгелиг чээли алыр арганы көөр деп шиитпирледивис. Бут кырынга турарда миллионнардан эвес, а бараан саарылгазын шын организатстаарындан база хамааржыр деп түңнелге келдивис. Ажылдап шыдаар, бизнести долгаптар кижилерни деткиир аргаларны тыварын муниципалитеттерге сүмеледим. Сайгарлыкчылар рынок аргалары-биле деткимчени көргүзер дээн арга-хевирлерден ойталаарынга белен турда. Ону ажыглаар херек» - деп, Шолбан Кара-оол бодунуң блогунда бижээн. 

Бодунуң хуу херээн сайзырадыр дээн сайгарлыкчыларны эгидилге чок грант акшалары-биле субсидиялар бээри ындыг-ла кончуг сорук бербейн, харын-даа азырадыкчы хөөнче углап турарын Тываның Баштыңы демдеглээн. Сайгарлыкчы чорукту деткиир регион фондузунда бөгүнде субсидиялар чок, ындыг болзажок саң-хөө деткимчезин чылда 10 хуулуг адаккы ставка-биле эгидилгелиг кылдыр бээр. 

Республиканың эрге-чагыргазы, бир дугаарында муниципалитеттер боттары, Чаа-Хөлде ышкаш байдалда, таарымчалыг шиитпирлерни тывар ужурлуг деп, Тываның Баштыңы санап турар. «Кымның-даа дузазы чокка, куруг черден бодунуң ажыл-херээн тургузуп алган Чойган Баазакай ышкаш кижилерге албан дузалажыр херек» - деп, Чазак даргазы демдеглээн. 

Хаак спортунга республика федерациязының төлээлери Валерий Шыырап биле Роман Жуков Тываның Баштыңының хүлээп алыышкынынга база кирген. 

«Кызылчыларның кыжын дыштаныр ынак чери – «Тайга» хаак баазазынга эки ээ тыптып кээринге идегел бар. Хаак спортунга республика федерациязындан оолдар меңээ келди. Олар акшаларын октажып тургаш, техника хөлезилеп алгаш, хаакчыларга маргылдаа эрттирер чаа, калбак, узун орукту изеп алган. Ам хаак оруу чогуур негелделерге дүүшкен, российжи маргылдааларны-даа эрттирип болур апарган. Хаак оруунга хамааржыр черни федерацияның ажыглалынче дамчыдыптар болза, оолдар боттары ону чогуур байдалда тударынга белен. А айтырыг чүдел? Кызылдың мэриязы биле Бии-Хемниң чагыргазы спортчуларның улуг көдүрлүүшкүнүн ажыглап, хаак оруунуң чер участогун арендага алырынга дузалажыр херек. Төрээн черин чаагайжыдар дээш боттарының күзел-соруу-биле ажылдап турар кижилерниң эгелээшкиннерин деткиири чугула. Коллегаларымга ол айтырыг-биле ажылдаар ийи неделя бердим. Оолдардан чүгле хаак оруун эвес, а бүдүн баазаны алырын боданып көөрүн диледим. Дыштаныкчыларның негелделеринге дүгжүп турар кылдыр ону кылып алза чогуур. Амгы үениң, таарымчалыг тудугларын, чараш, бүгү талалыг комплексти, шынарлыг болгаш хөй талалыг ачы-дузаларны кижилер негээр. Бир эвес эрлер бо бизнеске чөпшээрежиптер болза, дузалаар мен. «Тайгада» чараш черлерни хайгаараар, баазаны хөгжүдүп шыдаар эки ээни ынчаар өстүрүп алыр бис» - деп, Тываның Баштыңы социал четкилерде бижээн.  

Кызыл хоорайның чурттакчызы Антон Тарханов хүлээп алыышкынга база киришкен. 

Шолбан Кара-оол ооң-биле социал четкиге таныжып алган, бо удаада ийилээ ужурашканнар. 

Антон ортумак школаны ара каапкан-даа болза, Гарвард университединиң ырактан өөренир курстарынга өөренген, Россияның «Силиконовая долина» база Сколково командаларның ажылынга киришкен. Тываның Баштыңынга аныяк кижиниң чүгле чырык угаан-медерели эвес, а төрээн Тывазы дээш сагыш-човаашкыны таарышкан. Антон тыва оолдар-уругларга интернет технологиялар дузазы-биле орус дылды шиңгээттирер деп саналын киирген. «Антон эрге-чагырга чүнү кылып турарын, кандыг аргалары барын сонуургап, ону хайгаарап чоруур хамааты болганынга таарзындым. Чүгле саналдап кагбайн, ол айтырыгны шиитпирлээринге - компьютер билиглеринге пенсионерлерни өөредир база школаларны компьютерлер-биле хандырар ийи аңгы ведомство программаларын каттыштырып, курлавырны хандырарының дугайында бодалын саналдаан. Бистиң чамдык даргаларывыстың бажынга безин кирбес, бышкан башкарыкчы арга-хевир. Бодунуң саналын төлевилел хевирлиг тургузарын дугуруштувус, ону боттандырарынга боду киржир боор деп идегээр-дир мен» -деп, Шолбан Кара-оол демдеглээн.