Тываның Баштыңы Москвага ээлчеглиг сургакчылаашкынының түңнелдерин Редакторлар клувунга чугаалаан

 Ындыг болзажок, республика баштыңы Шолбан Кара-оол федералдыг удуртулга-биле ужурашкаш, күрүне программалары-биле ооң мурнунда эгелээн объектилерниң, социал инфраструктураның чаа төлевиелдеринден эң чугулаларын – чуртталга бажыңнарының, школалар, уруглар садтары, эмнелгелерни айтып, акшаландырыышкынның хемчээлин камгалап арттырарынга деткимчени алган. 

 Регион болгаш муниципалдыг массалыг информация чепсектериниң редакторлар клувунуң хуралында журналистер-биле ужуражылга үезинде Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол Москвага бо хүннерде ажыл-албанының түңнелдерин каксы чугаалаан.

 Регионнуң удуртукчузу Шолбан Кара-оол 2017 чылда күрүне программаларында республиканың чагаан туружу колдуунда чөпшээрелди алганын дыңнаткан. Тыва федералдыг ведомстволарның бадылааны даңзыдан хөйнү тудуп болгаш тургузар дээш туржур апаар, чүге дизе федералдыг бюджеттиң дүшкүүрлүүнден регионнар аразында инвестиция дээш чижилге улгаткан. Ынчангаш Тываның Баштыңы Россияның президент администрациязының удуртулгазындан база Чазак даргазындан ужуражылганы ийи ай бурунгаар дилээн – республикага хамааржыр мурнундагы планнарны федералдыг деңнелге бадыткап, чаа айтырыгларны күүседирде деткиишкинни алыр дээш.  

 Шолбан Кара-оолдуң чугаазы-биле алырга, ужуражылганың өзек айтырыглар талазы-биле түңнелери бадыткаттынган. 2015 чылга чедир Тываның социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң дугайында Россия Чазааның 2015 чылдың апрель 17-де №678 айтыышкыны – республикага стратегтиг документини боттандырарының алыс чорудуу өскерилге чок хевээр артар. 

 Бо планда — Кызылда аэропорт комплекизин чаартыры, чырык дамчыдылгазының дээрбээн тургузар дугайында Дмитрий Медведевтиң даалгазы-биле үш подстанцияны тудары, Шушенская - Туран – Кызыл ЭДШ-тиң ийиги илчирбезин тудары, улуг инвестиция төлевилелдериниң чырык хандырылгазынга санаттынган регионнуң электроэнергетика хөгжүлдезиниң схемазын ажылдап кылыры, Тываның биче болгаш чедери берге суурларынче харылзааның волокно-оптиктиг шугумун шөйери, М-54 федералдыг автооруктуң регион участогунуң угланыышкынын өскертири, Каа-Хем суурда спортчу комплекс тудуу, Кызылда терапия корпузу, Чадаанада кожууннар аразының эмнелгези, Тываның гуманитарлыг шинчилелдер институдунуң оран-савазы кирген. Чазактың бо айтыышкынының пунктуларының чамдыызы күүсеттинген.  

 Чижээ, республиканың 13 биче суурлары ВОХШ-биле харылзааның каналдарын хандырган. Кызылдың аэропортунда ужудуп-хондурар чаа шөлдүң 180 метрин чаткан, бо чайын 1200 метрин улаштыр чадар. М-54-түң чаа маршруду эртер автоорукту федералдыг өнчүже шилчидер ажылдарны дооскан. Росавтодор 2017 чылдан эгелеп ол оруктуң шывыын чогуур категориязынга дүүштүр эде кылып эгелээр. 

 Ооң-биле чергелештир чаа трассаны дургаар орук кыдыының сервис объектилерин Тыва боду тудар. М-54-түң чедер чери российжи-моол кызыгаарда Хандагайты КЭП-те каайлы терминалын чаартыр ажылдарны Россияның кызыгаар тудуу бо чылдың майда эгелээр. Ону кылыптар болза, республиканың ийи талалыг кызыгаар эрттирилгези хөй талалыг апарып, Моолдуң болгаш Россияның, ол ышкаш үшкү чурттарның хамаатылары болгаш юридиктиг черлери ону ажыглаарынга эптиг апаар.

  РФ-тиң Чазааның бадылааны төлевилелдерниң чамдыызы чедир акшаландырбаанындан түр када турупкан. Каа-Хем суурда спорт каомплекизиниң тудуу 2015 чылдан бээр шуут шимчевээн, ынаар 400 млн. рубльди киирген, ооң 100 ажыг млн-ни Тываның бодунуң акша-хөреңгизи. 

 «Бүдүрүлгеге хамаарышпас бол, арыг социал объектиниң акшаландырыышкынын катап эгелээр херек деп, Москвага ужуражылгалар үезинде чугааладым. Чүге дизе хөй акша-хөреңгини ынаар киирген, хааржакче шыгжап, тудугну аткаарладып ара каар хире эвес, ооң элээн хуузу белен. Бир эвес ону доозарын шөйер болза, ооң соонда дыка хөй чүвени катап кылыр апаар, демир-даа болза мөңге эвес болгай. Хүлээп алыышкын мурнунда бо айтырыгларымның адырлар аайы-биле сайыттарынга кирдим, ынчангаш холумда белен сан-чурагайларны, барымдааларны чазак даргазынга чугаалаан мен» - деп, Шолбан Кара-оол дыңнаткан. 

 РФ-тиң Чазааның даргазынче Каа-Хемде спорт комплекизин катап эгелээрин дилээн бижиинде, федералдыг ведомстволар специалистериниң Кызылда коммунал көвүрүгнүң ондактыг байдалын түңнээн документилерни база кошкан Баш бурунгаар санаашкыннар-биле алырга, чаа көвүрүгнү тударынга 1,09 млрд. рубль херек.  

 Республика эмнелгезиниң чаа терапия корпузун дериир акшаландырыышкынны тускайлаарынга деткимчени көргүзерин дилээн бижикти база премьерже киирген. Эрткен чылын «Чаңгыс демниг Россия» парламент фракциязының деткиишкини-биле, ооң тудуун доозарынга 444 млн. рубльди аңгылаарын Шолбан Кара-оол чедип алган. 2017 чылда тудугну доозуптар, а ону ажыглалга киирерде амгы үениң медицина дериг-херекселдери-биле чүмнээр апаар. Шупту медтехниканың ниити өртээ 200 млн. рубль хире. 

 Тываның көдээ черлеринге школалар болгаш уруглар садтарын тударынга деткимчени база чугаалашкан. Республика уруглар садтарын тударда арай бергедээн, чүге дизе федералдыг программа, ооң акшаландырыышкыны хагдынган болган. Ындыг болзажок, Тываның Баштыңы Тывага хамаарыштыр дузаны чедип алыр сорулгалыг. Регион сөөлгү чылдарда чаштар төрүттүнериниң хөйү-биле «аныяксаан», РФ-те эң-не бедик көргүзүглүг. Бөгүн Тываның чурттакчы чонунуң үш кезии азы 105 муңу 0-тен 17 харлыг аныяктар.  

 Тываның Чазааның аңгы ажылдап кылыр бир айтырыы бар - 2017 чылда көдээ ажыл-агыйынга федералдыг деткимче хемчээлиниң дугайында. Федералдыг бюджетте агроүлетпүр комплекизинче ниити чарыгдалдарны кызырган, Тывага база субсидияның хемчээли эвээжээр чадап чок, деп Шолбан Кара-оол даап бодап турар. Ындыг болзажок РФ-тиң Көдээ ажыл-агый яамызы ооң мурнунда хемчээлдерни арттырарының аргаларын көрүп турар.  

 РФ-тиң Президент Администрациязының удуртукчузунуң оралакчызы Сергей Кириенко-биле чугаа үре-түңнелдиг болган. Январьда-ла ужуражыр дугайында чугааны чорудуп турганын республика баштыңы дыңнаткан.